Liwierij Darkszewicz

Liwerij Darkszewicz

Liwierij Osipowicz Darkszewicz (ros. Ливерий Осипович Даркшевич, ur. 17 lipca?/29 lipca 1858 w Jarosławiu, zm. 28 marca 1925 w Moskwie) – rosyjski lekarz neurolog i psychiatra, działacz społeczny, obok Biechtieriewa jeden z twórców Kazańskiej Szkoły Neurologicznej. Autor pierwszego rosyjskiego podręcznika neurologii, odkrywca jądra spoidła nadwzgórzowego (jądra Darkszewicza).

Życiorys

Urodził się 17 lipca 1858 roku w rodzinie lekarza wojskowego[1]. Jego ojciec, Józef Darkszewicz, syn Józefa, ukończył studia lekarskie jako stypendysta rządowy na Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie w 1837 roku ze stopniem lekarza drugiej klasy; następnie był lekarzem batalionowym w Astrachańskim Pułku Karabinierów, w 1869 miał stopień sztabslekarza i rangę radcy kolegialnego, a od 1886 rzeczywistego radcy stanu[2][3].

Liwierij Darkszewicz w 1877 roku został absolwentem 5. Moskiewskiego Gimnazjum. Studiował medycynę na Uniwersytecie Moskiewskim od 1877 do 1882 roku. Jego nauczycielami byli Babuchin, Zernow, Polunin, Basow, Sklifosowski, Zacharin i Kożewnikow[4]. Pod wpływem tego ostatniego Darkszewicz zdecydował się specjalizować w neurologii. Od 1883 do 1887 roku uzupełniał studia w europejskich klinikach, m.in. u Goltza w Instytucie Fizjologii Uniwersytetu w Strasburgu, laboratoriach neuroanatomicznych Meynerta w Wiedniu i Flechsiga w Lipsku, u Munka i Westphala w Berlinie, i w klinice neurologicznej Charcota w paryskim szpitalu Salpêtrière[5][6].

Po powrocie do Rosji 29 lutego 1878 habilitował się pod kierunkiem Kożewnikowa na podstawie pracy О проводнике светового раздражения с сетчатой оболочки глаза на глазодвигательный нерв. Po śmierci Dmitrija Skałozubowa w 1892 objął katedrę neurologii Carskiego Uniwersytetu Kazańskiego, na której pozostał do 1917 roku. W tym czasie założył sześciołóżkową klinikę neurologiczną i laboratorium[5]. Jako pierwszy w Rosji założył klinikę dla alkoholików[7].

Razem z Biechtieriewem Darkszewicz założył w 1893 roku jedno z pierwszych towarzystw naukowych w Kazaniu, Stowarzyszenie Neurologów i Psychiatrów (Общество невропатологов и психиатров)[5]. Był pierwszym redaktorem naczelnym „Kazanskiego Medicinskijego Żurnała” („Казанский медицинский журнал”), wydawanego do dziś. Założył w Kazaniu towarzystwo trzeźwości[8]. Z jego szkoły neurologicznej wyszli Emdin, Faworski, Perwuszin, Osokin[4].

W 1917 został powołany na katedrę chorób neurologicznych I Uniwersytetu Moskiewskiego. W 1922 roku był jednym z lekarzy konsultujących śmiertelnie chorego Lenina[1].

W ostatnich dwóch latach życia ciężko chorował i był przykuty do łóżka. Zmarł z powodu uogólnionej miażdżycy i mocznicy w Moskwie, 28 marca 1925 roku. Pochowany jest na Cmentarzu Nowodziewiczym[1]. Wspomnienia pośmiertne napisali Emdin[9], Tarasewicz[10] i Grinsztejn[11].

W 1976 roku ukazała się biografia Darkszewicza autorstwa Jakowa Popieljanskiego[12]. 6 grudnia 2002 roku na elewacji Głównego Wojskowego Szpitala Klinicznego im. N.N. Burdenki w Moskwie umieszczono pamiątkowe tablice, honorujące Darkszewicza i Jewgienija Seppa[4]. Okolicznościowe publikacje ukazały się w 100. rocznicę urodzin Darkszewicza[13][14].

Dorobek naukowy

Był autorem ponad 60 prac naukowych. Jego nazwisko wiąże się do dziś z opisanym przez niego w artykule z 1889 roku[15] jądrem spoidła nadwzgórzowego (jądro Darkszewicza, ang. nucleus of Darkschewitsch)[16]. Darkszewicz badał rozmieszczenie i projekcje włókien nerwowych sznurów tylnych, a także zmiany neurozwyrodnieniowe tych struktur, zwłaszcza w kiłowym wiądzie rdzenia.

W latach 1904-11 opublikował trzytomowy pierwszy rosyjski podręcznik chorób układu nerwowego, nazywany „rosyjskim Oppenheimem”[9] (Hermann Oppenheim pozostawił klasyczny podręcznik neurologii, powszechnie stosowany w tym czasie w krajach zachodnich). Rozdział poświęcony chorobom mięśni został później przedrukowany w niemieckim podręczniku anatomii patologicznej układu nerwowego[17].

Wspólnie z Misławskim i Razumowskim przyczynił się do powstania rosyjskiej neurochirurgii; za jego profesury w latach 90. XIX wieku utworzono salę operacyjną przeznaczoną do operacji neurochirurgicznych, gdzie w 1907 roku Razumowski dokonał pierwszej w Rosji ekstyrpacji zwoju trójdzielnego[18].

Jako jeden z pierwszych w Rosji zajmował się tematyką śpiączkowego zapalenia mózgu[19]. Opisał m.in. początek tej choroby z dominującymi objawami psychicznymi. Preferował określenie encephalitis-myelo-meningitis epidemica[20].

Przyjaźń z Sigmundem Freudem

Podczas pobytu w Wiedniu Darkszewicz poznał w laboratorium Meynerta Sigmunda Freuda, wówczas Privatdozenta neurologii[21]. W marcu 1885 Darkszewicz wyjechał do Lipska, obaj spotkali się ponownie w Paryżu. Wspólnie udali się Wesele Figara z Sarah Bernhardt. Rosjanin wyświadczył Freudowi przysługę, publikując w rosyjskim czasopiśmie medycznym „Wracz” artykuł o wynalezionej przez niego metodzie barwienia przy użyciu chlorku złota[22]. Była to prawdopodobnie pierwsza wzmianka o Freudzie w języku rosyjskim[23]. Według słów Freuda z listu do narzeczonej Marthy Bernays, „dusza [Darkszewicza] była przepełniona ojczyzną, religią i anatomią mózgu”[24]. Podczas ostatnich tygodni wspólnego pobytu w Paryżu Freud i Darkszewicz wspólnie ukończyli pracę, opublikowaną kilka miesięcy później na łamach „Neurologisches Zentralblatt”[25].

Lista prac

Książki i monografie
  • О проводнике светового раздражения с сетчатой оболочки глаза на глазодвигательный нерв. Анатомо-физиологическое исследование М., 1887
  • О так называемом ретроградном перерождении периферических нервных волокон. М., 1897
  • Роль земского врача в борьбе с народным алкоголизмом. СПб., 1900
  • Курс нервных болезней. Казань: Издание братьев Башмаковых 1904. – Т. 1. – С. 495; 1907. – Т. 2, вып. 1. – С. 476; 1909. – Т. 2, вып. 3. – С. 477-782; 1911. -Т. 3, вып. 1. -С. 234; 1914. -Т. 3, вып. 2 – С. 235-454.
  • Травматический невроз. Казань, 1916 203 с.
  • Курс нервных болезней, т. 1-2, М.-П., 1922-25
  • Апостол Павел. Беглые характеристики деятелей времени св. писания. К вопросу об истерии в истории народов. Берлин: Изд. Отто Кирхнер, 1923
Artykuły
  • Новый способ окрашивания микроскопических препаратов для исследования хода волокон в центральной нервной системе. Врач 5 (6), С. 94 (1884)
  • Ueber die Bedeutung der hinteren Commissur des Gehirns[26]. (1885)
  • Ueber die hintere Commissur des Gehirns. Neurologisches Centralblatt 4 (5), ss. 100–101 (1885)
  • Ueber den Ursprung und den centralen Verlauf des Nervus accessorius Willisii. Archiv für Anatomie und Physiologie, Anat. Abt, ss. 361–378 (1885)
  • Ueber den centralen Ursprung des N. accessorius Willisii. Vorläufige Mittheilung. Neurologisches Centralblatt 3 (6), ss. 134-135 (1885)
  • Zur Anatomie des Corpus quadrigeminum. Neurologisches Centralblatt 4 (11), ss. 251–252 (1885)
  • Einige Bemerkungen über den Faserverlauf in der hinteren Commissur des Gehirns. Neurologisches Centralblatt 5, ss. 99-103 (1886)
  • О зрачковых волокнах зрительного канатика. Врач 7, С. 768-771 (1886)
  • Darkschewitsch L, Freud S. Ueber die Beziehung des Strickkörpers zum Hinterstrang und Hinterstrangskern, nebst Bemerkungen über zwei Felder der Oblongata. Neurologisches Centralblatt 5 (6), ss. 121-129 (1886)
  • Zur Anatomie der Glandula pinealis. Neurologisches Centralblatt 5 (2), s. 29-30 (1886)
  • Ueber die sogenannten primären Opticuscentren und ihre Beziehung zur Grosshirnrinde. Archiv für Anatomie und Entwicklungsgeschichte ss. 249-270 (1886)
  • Versuche über die Durchschneidung der hinteren Gehirncommissur beim Kaninchen[27]. (1886)
  • Dejerine J, Darkchevitch L. Sur L’existence d’altérations nucléaries, dans certaines paralysies des muscles de l’œil chez les tabétiques (Contribution à l'étude du noyau de la 6 e paire). Comptes rendus hebdomadaires des séances et mémoires de la Societe de Biologie 39 (Seance du 5 Février) ss. 70-76 (1887)
  • Compt rend. Soc. de biol., Par., 1886, 8. s., iii, 529-536.
  • Какое участие принимает верхнее четверохолмие в передаче светового раздражения на п. oculomotorius. Мед. обозрение 27 (2, 3), С. 147 (1887)
  • Ueber eine Methode, Schnittserien bei der Bearbeitung in ihrer Reihenfolge zu Bewahren. Zeitschrift für wissenschaftliche Mikroskopie und für mikroskopische Technik 6, ss. 43-45 (1889)
  • Ueber den oberen Kern des N. oculomotorius. Archiv für Anatomie und Entwicklungsgeschichte ss. 107-116 (1889)
  • [Vozvrashtshayushtshiysya paralich glazodvigatelnavo nerva (paralysis nervi oculomotorii recidiva)]. Sborn. stat ei po nevropat. i psichiat. 193-232 (1890)
  • Zur Frage von den Sensibilitätsstörungen bei Heerderkrankungen des Gehirns. Neurologisches Centralblatt 9 (23), ss. 714-718 (1890)
  • Ein Fall von Muskelatrophie bei Gelenkerkrankung (Atrophia muscularis arthropatica). Neurologisches Centralblatt 10 (12), ss. 353-361 (1890)
  • Возвращающийся паралич глазодвигательного нерва. Сборник статей по невропатологии и психиатрии, посвящ. проф. А.Я. Кожевникову. М.: Тип. т-ва И.Н. Кушнерев и К0, 1890. – С. 193-232.
  • О перекресте волокон зрительных нервов. Врач 11 (5, 6), С. 106, 139 (1890)
  • Случай хронического полиомиелита. Протоколы заседаний Моск. о-ва невропа­тологов и психиатров за 1890-1891 г. – М.: Тип. А.И. Ма­монтова и К0, 1891. – С. 85-89.
  • Ueber die Kreuzung der Sehnervenfasern[28]. (1891)
  • Darkschewitsch L, Pribytkow G. Ueber die Fasersysteme am Boden des dritten Hirnventrikels. Neurologisches Centralblatt 10 (14), ss. 417-429 (1891)
  • Страдания суставов и мышц при черепно-мозговых гемиплегиях. Врач Т. 12, № 36. – С. 802-804; № 39. – С. 844-845; С. 871 -877; № 40. – С. 895-898 (1891)
  • Атрофия мышц при страдании суставов. Вестник клинической и судебной психиатрии и невропатологии 8 (2), с. 159-170 (1891)
  • Affection der Gelenke und Muskeln bei cerebralen Hemiplegien[29]. (1892)
  • Даркшевич ЛО, Вейденгаммер ВВ. О замещении обызвествленной костью трепанационных потерь в черепе. Врач 13, С. 697; 721 (1892)
  • Даркшевич ЛО, Тихонов СИ. К вопросу о патологоанатомических изменениях при периферическом параличе лицевого нерва неспецифического происхождения. Мед. обозрение 38 (18), С. 550-561 (1892)
  • Об изменениях центральной части двигательного нерва при повреждении периферического отдела. Врач 13 (17), С. 424-426 (1892)
  • Об изменениях центральной части двигательного нерва при повреждении его периферического отдела. Протоколы заседаний Моск. о-ва невропатологов и психиатров за 1891-1892 г. – М.: Тип. А.И. Мамонтова и К0 С. 127-128 (1892)
  • Ueber recidivirende Oculomotorius-Lähmung. Deutsches Archiv für klinische Medizin 49, ss. 457–471 (1892)
  • Ueber recidivirende Oculomotorius-Lähmung. Neurologisches Centralblatt 11 (16), ss. 524–525 (1892)
  • Ueber die Veränderungen in dem centralen Abschnitt eines motorischen Nerven bei Verletzung des peripheren Abschnittes. Neurologisches Centralblatt 11 (21), ss. 658-668 (1892)
  • [Atrofiya mîshts pri stradanii sustavov]. Trudi Syezda Russk. Vrach. v pam. Pirogova iv, 658-667 (1892)
  • Darkshevich, Tikhonov. [Pathological alterations in peripheral paralysis of the facial nerve of non-specific origin]. Med. obozr. 38: 550-61 (1892)
  • Случай хронического полиомиелита. Мед. обозрение 37 (3), С. 205-229 (1892)
  • Darkschewitsch L, Tichonow S. Zur Frage von den pathologisch -anatomischen Verflnderungen bei peripherer Facialislflhmung nichtspecifischen Ursprungs. Neurologisches Centralblatt 12 (10), ss. 329-339 (1893)
  • Darkshevich, Malinovski. [Perifericheskiy paralich litsevovo i tro nichnavo nervov pri gno nom stradanii srednyavo ukha i khirurgicheskoye l echeniye yevo]. Med. Obozr. 40, 387-397 (1893)
  • Об интеллектуальной сфере женщины. Вопросы философии и психологии. Изд.Московского Психологического Общества, 1895
  • Спинная сухотка как сифилитическое страдание нервной системы. Дневник о-ва врачей при Императ. Казан, ун-те. Вып. 1, С. 1-11 (1895)
  • Наблюдение кожевниковской падучей. Врач 16 (20), С. 572 (1895)
  • Случай первой сухотки сифилитического происхождения (nerve – tabes syphilitica). Врач. – 1895. – Т. 16, № 4. – С. 87-89; № 5. – С. 122-125; № 6. – С. 153-157.
  • Три случая оперативного лечения паду­чей. Врач 16 (28, 29), С. 803-804; 827-829 (1895)
  • Zur Frage von den secundären Veränderungen der weissen Substanz des Rückenmarks bei Erkrankung der Cauda equina. Neurologisches Centralblatt 15 (1), ss. 5-13 (1896)
  • Ueber die Natur der Rückenmarks-Veränderungen bei der Tabes. Wiener klinische Rundschau 11 (50), ss. 817-820 (1897)
  • О так называемом ретроградном перерождении переферических нервных волокон. Мед. обозрение 47 (1), С. 3-21 (1897)
  • Darkshevich, Tichonow. Zur Frage von den Lähmungserscheinungen bei Pasteur'chen Impfungen. Neurologisches Centralblatt 17, ss. 98-102, 329-339 (1898)
  • О применении Natrii nitrosi при tabes dorsalis. Тип. Императ. ун-та 1, С. 125-130 (1899)
  • [Slucha polinevrita cherepnîkh nervov na pochv e razlitovo sarkomatoza]. Trudi klin. nerv. boliez. Imp. Kazan. Univ. 1, 27-42 (1899)
  • Мое понимание истории. Русс. врач 14 (41, 42, 43), С. 961-967; 931-933; 1013-1021 (1901)
  • Ueber die Behandlung der Tabes dorsalis. Allgemeine Wiener medizinische Zeitung Bd 47, № 43. – S. 447-448; № 44. – S. 459-460; № 45. -S. 469-470; № 48. – S. 503-504; № 49. – S. 513-514 (1902)
  • Духовный облик А. Я. Кожевникова. ЖНП 1/2, с. 1-10 (1903)
  • Die pathologische Anatomie der Muskeln. W: Flatau E, Jacobsohn L, Minor L (Hrsg.): Handbuch der Pathologichen Anatomie des Nervensystems. Berlin: Verlag von S. Karger, 1904, ss. 1218–1270.
  • Ein Fall von Polyneuritis bei Nephritis. Medizinische Blätter 28, s. 43 (1905)
  • [My conception of hysteria]. Russk. Vrach xiv, 961; 991; 1013 (1915)
  • [Encephalitis-myelo-meningitis epidemica]. Clin Med 3–4, ss. 1–6 (1922)

Przypisy

  1. ↑ a b c Bogdanov EI, Mukhamedzyanov RZ, Sozinov AS, Vilensky JA. L. O. Darkshevich (1858-1925) (150th anniversary). „Journal of Neurology”. 256 (6), s. 1028–1029, 2009. DOI: 10.1007/s00415-009-5086-6. PMID: 19277762. 
  2. ↑ Bieliński J: Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej, bibliograficzne przedstawiony: przyczynek do dziejów medycyny w Polsce. Wyd. i nakł. Towarzystwa lekarskiego warszawskiego, 1889, s. 634.
  3. ↑ Piotr Szarejko. Słownik lekarzy polskich XIX wieku. Tom 4. Wydawnictwo Naukowe Semper ss. 68 ISBN 83-86951-28-1
  4. ↑ a b c Михайленко АА, Одинак ММ, Коваленко АП, Базилевич СН, Цыган НВ. Сын военного лекаря – крупнейший отечественный невролог (к 150-летию со дня рождения Л.О. Даркшевича). „Вестник Российской военно-медицинской академии”. 4, s. 167-172, 2007. 
  5. ↑ a b c Amirov NKh, Bogdanov EI, Guryleva ME, Zefirov AL, Ismagilov MF, Mukhamedzyanov RZ, Sozinov AS. The history of Kazan neurological school. „Journal of the History of the Neurosciences”. 1-2 (16), s. 110-22, 2007. DOI: 10.1080/09647040600659086. PMID: 17365557. 
  6. ↑ Исмагилов МФ, Амиров НХ, Богданов ЭИ, Созинов АС. К 150-летию со дня рождения Либерия Осиповича Даркшевича. „Неврологический вестник”. 40 (4), s. 6-10, 2008. 
  7. ↑ Ulrike Eisenberg: Vom „Nervenplexus” zur „Seelenkraft”: Werk und Schicksal des Berliner Neurologen Louis Jacobsohn-Lask (1863–1940). Wolfgang Höppner (red.). Frankfurt am Main: Peter Lang – Europäischer Verlag der Wissenschaften, 2005, s. 391, seria: Berliner Beiträge zur Wissenschaftsgeschichte, vol. 10. ISBN 978-3-631-54147-0.
  8. ↑ Раиля Хусниева. Профессор Ливерий Осипович Даркшевич (1858 – 1925) Международная Независимая Ассоциация Трезвости
  9. ↑ a b Emdin P. Nachruf für Professor Darkschewitsch. „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”. 100 (1), s. 794-795, 1926. DOI: 10.1007/BF02970953. 
  10. ↑ Тарасевич И. Памяти профессора Л.О. Даркшевича. Журн. невропатологии и психиатрии 25 (2), С. 5-11 (1925)
  11. ↑ Гринштейн AM. Профессор Л.О. Даркшевич (некролог). Врачеб. дело. 8, С. 703 (1925)
  12. ↑ Попелянский Я.Ю. Профессор Ливерий Осипович Даркшевич. Казань: Таткнигоиздат, 1976. – 215 с.
  13. ↑ VV MIKHEEV. [L. O. Darkshevich, outstanding neuropathologist on the centenary of his birth]. „Sov Med”. 22 (6), s. 145-7, 1958. PMID: 13592495. 
  14. ↑ ED MARKOVA. [Liverii Osipovich Darkshevich; 100th anniversary of his birth]. „Zh Nevropatol Psikhiatr Im S S Korsakova”. 58 (6), s. 741-3, 1958. PMID: 13605220. 
  15. ↑ Darkshevich LO. Ueber den oberen Kern des N. oculomotorius. Archiv für Anatomie und Entwicklungsgeschichte 1-2, ss. 107-116 (1889)
  16. ↑ Susan L. Bartolucci, Thomas Lathrop Stedman, Pat Forbis: Stedman's medical eponyms. Baltimore, Md.: Lippincott Williams & Wilkins, 2005, s. 172. ISBN 978-0-7817-5443-9.
  17. ↑ Darkschewitch L: XXI. Die pathologische Anatomie der Muskeln. W: Flatau E, Jacobsohn L, Minor L (Hrsg.): Handbuch der Pathologichen Anatomie des Nervensystems. Berlin: Verlag von S. Karger, 1904, s. 1218–1270.
  18. ↑ B Lichterman. Emergence and early development of Russian neurosurgery (1890s-1930s). „J Hist Neurosci”. 16 (1-2), s. 123-37, 2007. DOI: 10.1080/09647040600700245. PMID: 17365558. 
  19. ↑ JA Vilensky, RZ Mukhamedzyanov, S Gilman. Encephalitis lethargica in the Soviet Union. „European Neurology”. 60 (3), s. 113-21, 2008. DOI: 10.1159/000144080. PMID: 18628628. 
  20. ↑ Darkshevich LO. Encephalitis-myelo-meningitis epidemica. Clin Med 3–4, ss. 1–6 (1922)
  21. ↑ James J. Rice: Freud's Russia: national identity in the evolution of psychoanalysis. New Brunswick, N.J., U.S.A.: Transaction Publishers, 1993, s. 17. ISBN 1-56000-091-0.
  22. ↑ Даркшевич ЛО. Новый способ окрашивания микроскопических препаратов для исследования хода волокон в центральной нервной системе. Врач 5 (6), С. 94 (1884)
  23. ↑ В.И.ОВЧАРЕНКО. РОССИЙСКИЕ ПСИХОАНАЛИТИКИ (Сокращенная электронная версия)] М.: Академический Проект, 2000
  24. ↑ List Sigmunda Freuda do Marthy Bernays, Paryż, 4 listopada 1885. W: Letters of Sigmund Freud. New York: Dover, 1992, ss. 177–8
  25. ↑ Darkschewitsch L, Freud S. Ueber die Beziehung des Strickkörpers zum Hinterstrang und Hinterstrangskern, nebst Bemerkungen über zwei Felder der Oblongata. Neurologisches Centralblatt 5 (6), ss. 121-129 (1886)
  26. ↑ L.L. Darkschewitsch L.L., Ueber die Bedeutung der hinteren Commissur des Gehirns, „Archiv für die gesamte Physiologie des Menschen und der Tiere”, 36 (1), 1885, s. 639–640, DOI: 10.1007/BF01632966, ISSN 0365-267x  (niem.).
  27. ↑ L.L. Darkschewitsch L.L., Versuche über die Durchschneidung der hinteren Gehirncommissur beim Kaninchen, „Archiv für die gesamte Physiologie des Menschen und der Tiere”, 38 (1), 1886, s. 120–141, DOI: 10.1007/BF01654652, ISSN 0365-267x  (niem.).
  28. ↑ L.L. Darkschewitsch L.L., Ueber die Kreuzung der Sehnervenfasern, „Albrecht von Graefes Archiv für Ophthalmologie”, 37 (1), 1891, s. 1–27, DOI: 10.1007/BF01695796, ISSN 0065-6100  (niem.).
  29. ↑ L.L. Darkschewitsch L.L., Affection der Gelenke und Muskeln bei cerebralen Hemiplegien, „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”, 24 (2), 1892, s. 534–577, DOI: 10.1007/BF02159943, ISSN 0003-9373  (niem.).
Zobacz multimedia związane z tematem: Liwierij Darkszewicz
  • ISNI: 0000000021168516
  • VIAF: 4088021, 40425027
  • GND: 128309628
  • Open Library: OL942326A
  • WorldCat: viaf-40425027, lccn-n90617946