Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Instytut Astronomiczny

Uniwersytet Wrocławski
Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Data założenia	luty 1956
Państwo	Polska
Adres	ul. Kopernika 11, 51-622 Wrocław
Dyrektor	prof. dr hab. Michał Tomczak
Położenie na mapie Wrocławia Instytut Astronomiczny
Położenie na mapie Polski Instytut Astronomiczny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Instytut Astronomiczny
51°06′41,022″N 17°05′08,362″E/51,111395 17,085656
Strona internetowa

Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego (IA UWr) – jednostka dydaktyczno-naukowa należąca do struktur Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego^[1]. Dzieli się na 2 zakłady, pracownie naukową, obserwatorium astronomiczne i bibliotekę instytutową^[2]. Posiada uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego oraz wnioskowania o nadanie tytułu naukowego profesora^[3]. Prowadzi działalność dydaktyczną i badawczą związaną z heliofizyką, spektroskopowymi badaniami zjawisk aktywnych na Słońcu, analizą widm i obrazów rentgenowskich, badaniami statystycznymi i prognozowaniem aktywności rozbłyskowej Słońca, badaniami teoretycznymi nad zjawiskami aktywności słonecznej i gwiazdowej, astrofizyką, fotometrią i spektrofotometrią gwiazd zmiennych w zakresie promieniowania widzialnego, ultrafioletowego i rentgenowskiego, modelowaniem atmosfer^[4]. Instytut oferuje studia na kierunku astronomia^[5].

W 2011 w instytucie kształciło się 58 studentów, w tym wyłącznie w trybie dziennym^[6]. Siedzibą instytutu jest budynek znajdujący się przy ulicy Mikołaja Kopernika 11 we Wrocławiu, na terenie Parku Szczytnickiego^[7].

Instytut powstał w lutym 1956 roku z przekształcenia dotychczasowego Obserwatorium Uniwersytetu Wrocławskiego w samodzielny instytut. Jego twórcami byli naukowcy przybyli w znacznej części z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[8]. Pracownicy naukowi instytutu zajmowali też często najważniejsze stanowiska w hierarchii uniwersyteckiej, wielokrotnie obejmowali też funkcję dziekanów na swoich wydziałach. Instytut początkowo afiliowany był przy Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii, od 1995 roku przy Wydziale Matematyki i Fizyki, a od reorganizacji struktur uniwersyteckich w 1996 roku przy Wydziale Fizyki i Astronomii^[9].

Dyrektor: dr hab. Robert Falewicz

Zastępca Dyrektora ds. Ogólnych: prof. dr hab. Paweł Rudawy

Zastępca Dyrektora ds. Dydaktycznych: dr hab. Grzegorz Kopacki

• 1956-1958: prof. dr hab. Eugeniusz Rybka
• 1958-1971: prof. dr hab. Jan Mergentaler
• 1971-1978: prof. dr hab. Antoni Opolski
• 1978-1981: prof. dr hab. Jerzy Jakimiec
• 1981-1984: prof. dr hab. Mikołaj Jerzykiewicz
• 1984-1987: doc. dr Tadeusz Jarzębowski
• 1987-1993: prof. dr hab. Jerzy Jakimiec
• 1993-2002: prof. dr hab. Henryk Cugier
• 2002-2020: prof. dr hab. Michał Tomczak
• od 2020: dr hab. Robert Falewicz

Początki wrocławskiego Obserwatorium Astronomicznego związane są z założeniem w 1791 roku obserwatorium na tzw. Wieży Matematycznej na Gmachu Głównym Uniwersytetu Wrocławskiego przez Antona Jungnitza. Pod koniec XIX wieku na Kępie Mieszczańskiej, naprzeciwko Gmachu Głównego wybudowano prowizoryczne obserwatorium, które wyposażono w przyrządy obserwacyjne zbyt duże, aby zainstalować je na Wieży Matematycznej^[10][11]. Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku zbudowano nową siedzibę dla obserwatorium w Parku Szczytnickim we Wrocławiu (obecnie ul. Kopernika 11)^[12].

Po zakończeniu II wojny światowej obserwatorium zostało przejęte przez polskich astronomów ze Lwowa, którzy zorganizowali polski Uniwersytet i Politechnikę Wrocławską. W 1956 roku Obserwatorium zostało przemianowane na Instytut Astronomiczny. W latach 70. XX wieku powstała idea budowy Obserwatorium na Wielkiej Sowie w Sudetach, jednak ze względu na brak funduszy została ona zarzucona. Dwa zakupione do planowanego Obserwatorium instrumenty, w tym 60-cm reflektor Zeissa (1976 rok) i 53-cm koronograf (1980 rok), zostały ulokowane w Białkowie i stanowią obecnie najważniejsze instrumenty obserwacyjne Instytutu^[12].

Instytut kształci studentów na kierunku astronomia na studiach pierwszego stopnia (licencjackie, 3-letnie), a następnie studenci mogą kontynuować studia drugiego stopnia (magisterskich uzupełniających, 2-letnich)^[5].

Istnieje możliwość dalszego kształcenia w ramach Doktoranckiego Studium Astronomii (dyscyplina naukowa astronomia w zakresie następujących specjalności: heliofizyka, astrofizyka i astronomia klasyczna)^[5].

• Zakład Astrofizyki i Astronomii Klasycznej
  • Kierownik: prof. dr hab. Andrzej Pigulski

• Zakład Heliofizyki i Fizyki Kosmicznej
  • Kierownik: prof. dr hab. Arkadiusz Berlicki

• Biblioteka Instytutu Astronomicznego
• Pracownia Dydaktyki i Popularyzacji Astronomii „Planetarium”
• Obserwatorium Astronomiczne

Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego znajduje się we wschodniej części Wrocławia w dzielnicy Sępolno, na skraju Parku Szczytnickiego, w bliskim sąsiedztwie Ogrodu Zoologicznego, Hali Stulecia i Stadionu Olimpijskiego^[7].

Część pracowni, sala wykładowa, biblioteka instytutowa, a także gabinety pracowników mieszczą się w trzech budynkach od strony ul. Kopernika. Najwyższy, dwupiętrowy budynek jest zwieńczony kopułą mieszcząca 203-mm refraktor Clarka-Repsolda. W głębi terenu znajdują się: budynek nowego warsztatu wraz z przyległym pawilonem dydaktycznym, pawilon małego koronografu oraz pawilon instrumentu przejściowego i koła wertykalnego. Na terenie Instytutu, bliżej ulicy Mickiewicza, znajduje się także pawilon wrocławskiego oddziału Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk, czyli Zakładu Fizyki Słońca^[7].

Ponadto niektóre zajęcia praktyczne oraz praktyki wakacyjne prowadzone są w Obserwatorium Uniwersytetu Wrocławskiego w Białkowie koło Wińska. Z kolei wykłady i część ćwiczeń z przedmiotów fizycznych i matematycznych prowadzonych przez pracowników Instytutów Fizyki odbywają się w pomieszczeniach znajdujących się przy placu Maxa Borna 9. Lektoraty językowe odbywają się natomiast w Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych (SPNJO) na pl. Biskupa Nankiera 2/3^[7].

• 1 października 1975: Cornelis de Jager
• 1 października 1975: Andrej Borysowicz Sewernyj
• 15 listopada 1993: Daniel Beauvois
• 25 czerwca 2004: Bohdan Paczyński

• Oficjalna strona Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego
• Instytut Astronomiczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).