Idris I (Libia)
Król Libii | |||
Okres | od 24 grudnia 1951 | ||
---|---|---|---|
Emir Cyrenajki | |||
Okres | od 1917 | ||
Następca | on sam jako król Libii | ||
Emir Trypolitanii | |||
Okres | od 1929 | ||
Następca | on sam jako król Libii | ||
Król Libii (tytularny) | |||
Okres | od 1 września 1969 | ||
Następca | Hasan as-Sanusi | ||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | Sanusi | ||
Data i miejsce urodzenia | 13 marca 1890 | ||
Data i miejsce śmierci | 25 maja 1983 | ||
Miejsce spoczynku | Medyna | ||
Ojciec | Muhammad al-Mahdi as-Sanusi | ||
Matka | A’isza bint Ahmad as-Sirt | ||
Żona | Fatima asz-Szarif | ||
Odznaczenia | |||
|
Idris I (arab. إدريس الأول, właśc. As-Sajjid Muhammad Idris al-Mahdi as-Sanusi; ur. 12 marca 1890 w Al-Dżaghbub, zm. 25 maja 1983 w Kairze[1]) – emir Cyrenajki (1917-1951) i Trypolitanii (1929-1951), pierwszy i jedyny król Libii[2].
Życiorys
Jego dziadek Muhammad ibn Ali as-Sanusi był założycielem islamskiego sufickiego ruchu religijno-politycznego sanusijja. 24 grudnia 1951 został ogłoszony królem uzyskującej niepodległość Libii. Zaprowadził monarchię absolutną, zakazał istnienia partii politycznych rządy oparł na izolacjonizmie[2][3]. Na jego rządy przypadło odkrycie pokaźnych złóż ropy naftowej i szybki przyrost dochodów kraju dzięki jej sprzedaży. Monarcha był głównym beneficjentem handlu surowcem[2]. W ostatnich latach dekady lat 60. rząd króla był coraz bardziej niepopularny. Scentralizowany system Libii pogłębiał tradycyjne podziały regionalne i plemienne[4]. Kraj nadto trawiło powszechne zjawisko korupcji. Na skutek popularnych w Libii nacjonalistycznych poglądów jego rząd postrzegany był przez wielu mieszkańców jako proizraelski. Takie postrzeganie monarchii doprowadziło do nastrojów antykrólewskich i antyzachodnich protestów które nasiliły się po porażce sąsiedniego Egiptu w wojnie sześciodniowej (pracownicy naftowi rozpoczęli strajk solidarnościowy z Egiptem a w Bengazi i Trypolisie wybuchły zamieszki)[5].
4 sierpnia 1969 abdykował na rzecz swojego bratanka Hasana as-Sanusiego, który miał przejąć rządy w kraju 2 września 1969. Tymczasem dzień wcześniej – 1 września 1969 podczas pobytu Idrisa I na leczeniu w Turcji został on obalony w wyniku wojskowego puczu Mu’ammara al-Kaddafiego[2]. W listopadzie 1971 został skazany in absentia przez Libijski Sąd Ludowy na karę śmierci. Z Turcji udał się do Grecji a stamtąd do Egiptu, gdzie przebywał na wygnaniu do śmierci w 1983. Zmarł w wieku 93 lat i został pochowany w Medynie w Arabii Saudyjskiej.
Przypisy
- ↑ Idris I, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-12] .
- ↑ a b c d Libia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-10] .
- ↑ Blundy & Lycett 1987, s. 38–39; Kawczynski 2011, s. 7–9, 14; Bruce St. John 2012, s. 108.
- ↑ Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 52; Kawczynski 2011, s. 15–16.
- ↑ Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 51-2; Kawczynski 2011, s. 15–16, 136.
Bibliografia
- DanielD. Kawczynski DanielD., Seeking Gaddafi: Libya, the West and the Arab Spring, London: Biteback, 2011, ISBN 978-1-84954-148-0, OCLC 751807187 .
- St.S. John St.S., RonaldR. Bruce RonaldR., Libya: From Colony to Revolution (revised edition), Oxford: Oneworld, 2012, ISBN 978-1-85168-919-4, OCLC 759585111 .
- Blundy, David; Lycett, Andrew (1987). Qaddafi and the Libyan Revolution. Boston and Toronto: Little Brown & Co. ISBN 978-0-316-10042-7.
- p
- d
- e
Królestwo Libii (1951–1969) |
|
---|---|
Rządy Kaddafiego (1969–2011) | |
Państwo Libia (od 2011) |
- PWN: 3913886
- Britannica: biography/Idris-I-king-of-Libya
- Universalis: muhammad-idris-al-mahdi-al-sanusi-idris-ier
- БРЭ: 2000528
- SNL: Idris_-_konge_i_Libya
- Catalana: 0033381
- DSDE: Idris_1.
- Hrvatska enciklopedija: 26935