 Henryk Talar (2017) | |
| Imię i nazwisko |
Henryk Józef Talar |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 czerwca 1945 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
od 1969 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Narodowy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Henryk Józef Talar (ur. 25 czerwca 1945 w Kozach) – polski aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, dyrektor teatrów, prezenter telewizyjny.
Wczesne lata życia
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w beskidzkich Kozach. Aktorstwem zainteresował się za sprawą nauczycielki języka polskiego[1]. Uczęszczał do Technikum Mechaniczno-Elektrycznego w Bielsku-Białej[1]. Po egzaminach do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, dostał list od rektora: „Jest tyle zawodów na »a«: atokarz, aślusarz, amilicjant. Poza tym nie ten wzrost nie ten głos, no i nie taki znowu talent…”[1]. Dorabiał jako maszynista w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, gdzie wziął udział w przedstawieniach w reż. ówczesnego dyrektora Mieczysława Górkiewicza: Wizyta starszej pani Friedricha Dürrenmatta (1965) jako zawiadowca stacji i Zbójcy Friedricha Schillera (1965) jako Schufterle. Wkrótce dostał się do krakowskiej PWST, gdzie na pierwszym roku wystąpił jako chłopiec kuchenny Marceli Stęporek w sztuce W małym dworku Stanisława Ignacego Witkiewicza (1966) z Janem Peszkiem pod opieką pedagogiczną Bronisława Dąbrowskiego, a na czwartym roku Jerzy Kaliszewski powierzył mu rolę Macieja w Kondukcie Bohdana Drozdowskiego (1968). Jego początek pracy filmowej miał miejsce w szkolnym filmie Tadeusza Kijańskiego. W 1969 ukończył studia[1].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Po ukończeniu studiów w latach 1969–1970 związał się z Teatrem Dramatycznym w Szczecinie, gdzie jego pierwszą rolą był Willi, syn Sonnenbruchów w przedstawieniu Sonnenbruchowie (1969) na podstawie Niemców Leona Kruczkowskiego. Dla odmiany w szczecińskim teatrze zagrał Kaja w Królowej Śniegu Eugeniusza Szwarca (1969) w oparciu o baśń Hansa Christiana Andersena, Lorenzo w sztuce Eros i Psyche Juliusza Żuławskiego (1970) w reż. Macieja Prusa i Kaspera w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (1970).
Występował na deskach teatrów: Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1970–1973), Ateneum w Warszawie (1976–1982 i 1985–1997) i Studio w Warszawie (1982–1985). Dyrektor naczelny i artystyczny teatrów: im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (od lata 1994[2] do 1997) i Teatru Polskiego w Bielsku-Białej (1997–1999).
Na ekranie wystąpił w roli powstańca w dramacie historycznym Kazimierza Kutza Sól ziemi czarnej (1969), Zenka w dramacie psychologicznym Henryka Kluby Opowieść w czerwieni (1974) i Henryka w telewizyjnej poetyckiej opowieści w tonacji ludowego moralitetu Tadeusza Kijańskiego Przepłyniesz rzekę (1976). W serialu Janusza Morgensterna Polskie drogi (1976–1977) został obsadzony w roli ogarniętego zemstą Niemca, złowieszczego Johanna Heimanna vel Jana Nowaczyka. W spektaklach telewizyjnych Teatru Sensacji Selekcja (1984) wcielił się w postać cynicznego mordercy żyjącego w nieustannym paraliżującym lęku, kandydata a potem szafa mafii Vittoria Matty.
Jako aktor jest wieloletnim współpracownikiem Teatru Polskiego Radia[3]. W latach 80. był lektorem starych kreskówek o Kubusiu Puchatku. W 2000 podłożył głos bohatera Yoshimo do znanej gry cRPG Baldur’s Gate II: Cienie Amn. W latach 2002–2003 na antenie Telewizji Polsat prowadził pierwszą edycję teleturnieju Rosyjska ruletka.
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- 1969: Sól ziemi czarnej jako powstaniec
- 1974: Opowieść w czerwieni jako Zenek
- 1976: Wakacje jako Andrzej Balbiński, kapitan MO
- 1976: Przepłyniesz rzekę jako Henryk
- 1976–1977: Polskie drogi jako Johan Heimann
- 1976: Bezkresne łąki jako psychiatra
- 1977–1978: Układ krążenia jako doktor Wiktorczyk (odc. 1)
- 1977: Ostatnie okrążenie jako gestapowiec
- 1977: Okrągły tydzień jako zbój
- 1977: Kochaj albo rzuć jako proboszcz parafii Polskiego Kościoła Narodowego w Chicago
- 1978: Test pilota Pirxa jako neurolog i cybernetyk Tom Nowak (głos)
- 1978: Umarli rzucają cień jako „Mały”
- 1979: Prom do Szwecji jako Szczepan Zadra
- 1980: Tylko Kaśka jako nauczyciel
- 1980: Dzień Wisły jako Tadeusz
- 1981: Okolice Spokojnego Morza jako Ryszard Kalewik, drugi oficer
- 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy jako Henryk Franke, syn Ludwika
- 1981: Bołdyn jako kapitan „Zybert”
- 1983: Der Aufenthalt obsada aktorska
- 1983: Co dzień bliżej nieba jako nauczyciel matematyki
- 1984: Umarłem, aby żyć jako hauptsturmfuhrer Knothe, dowódca Pawiaka
- 1984: Przybłęda obsada aktorska
- 1984: Kim jest ten człowiek jako kapitan Adam Iwiński
- 1985: Tętno jako Tomek
- 1985: Temida jako Jan Rumień
- 1985: Obcy w domu jako Fred, mąż Katarzyny
- 1985: List gończy jako Marek Nowak
- 1985: Dłużnicy śmierci jako milicjant Kołdak
- 1986: Republika nadziei jako profesor Gulhoff
- 1986: Na kłopoty… Bednarski jako zastępca Hagemanna, komisarz Forst (odc. 5), następca Hagemanna, komisarz Forst (odc. 6–7)
- 1987: Zabij mnie glino jako Skaruch, milicjant z Katowic
- 1987: Wielki Wóz jako komendant oflagu
- 1987: Śmieciarz jako śmieciarz Tadek
- 1987: Na srebrnym globie jako przewodnik Marka
- 1988: Chichot Pana Boga jako Lenke, szef Webera
- 1988: Pan Kleks w kosmosie jako komputer „Lucas” (głos)
- 1989: Virtuti jako kapitan
- 1989: Urodzony po raz trzeci jako obersturmbannfuhrer Knothe
- 1989: Stan strachu jako Henryk Małecki, brat Jana, major SB
- 1989: Po własnym pogrzebie jako obersturmbannfuhrer Knothe
- 1989: Po upadku. Sceny z życia nomenklatury jako dziennikarz Henio
- 1990: Świnka jako dziennikarz Art Schummann
- 1990: Piggate jako dziennikarz Art Schummann
- 1991: Szwedzi w Warszawie jako agent szwedzki
- 1993: Kraj świata jako kandydat – organizator łańcucha
- 1994: Przygody Joanny jako „Antonio”, treser psów
- 1995: Za co? jako zesłaniec Brzozowski
- 1995: Sukces jako Ryszard Pełka, były SB-ek, pracownik Jaronia
- 1996: Daleko od siebie jako inspektor policji prowadzący śledztwo w sprawie śmierci Marii
- 1997: Historia o proroku Eliaszu z Wierszalina jako prorok Eliasz
- 1997: Wojenna narzeczona jako Dąbrowski, właściciel restauracji (odc. 3)
- 1997: Boża podszewka jako ksiądz
- 2000: Złotopolscy jako Tadeusz Partyniak, dyrektor w urzędzie miasta
- 2000: Twarze i maski jako Roman Kujawa
- 2000: Słoneczna włócznia jako komisarz Nart
- 2000: Prymas. Trzy lata z tysiąca jako Bolesław Bierut
- 2000–2003: M jak miłość jako mecenas Wiktor Gradoń
- 2000–2001: Miasteczko jako Szmidt, mafioso
- 2001–2002: Wiedźmin jako Eldar de Casteberg
- 2001: Marszałek Piłsudski jako Felicjan Składkowski-Sławoj
- 2001: Kameleon jako nadkomisarz Adam Szponder, przyjaciel „Kameleona”
- 2001: Jutro będzie niebo jako Niemiec, odbiorca spirytusu
- 2002: Lokatorzy jako Adolf Zagórny, brat Romana, właściciela kamienicy na Kawiatowej
- 2003: Na dobre i na złe jako inżynier Leon Nyczka (odc. 148)
- 2005–2006: Pensjonat pod Różą jako Zygmunt Karbowiak
- 2005–2006: Egzamin z życia jako burmistrz
- 2006: Szatan z siódmej klasy jako profesor Tyszka
- 2006: Szatan z siódmej klasy jako profesor Tyszka
- 2007: Futro jako major Puszek, sąsiad Makowieckich
- 2008: Kryminalni jako Jan Gumiński „Guma” (odc. 91)
- 2008: Hotel pod żyrafą i nosorożcem jako profesor Tomasz Tomczyk
- 2009: Hel jako Weiss, szef Piotra
- 2009: 39 i pół jako mecenas d'Aarceville (odc. 29)
- 2010: Usta usta jako Filip Gęsicki
- 2010: Trick jako poseł Jan Szewczyk
- 2012: Sęp jako Piotr Mroczkowski „Nocka”
- 2014: Zbliżenia jako profesor
- 2014: The Last Waltz jako generał Stumm von Bordwehr
- 2016: Sługi boże jako ksiądz Witecki
- 2016: Mały Jakub jako sąsiad babci
- 2018: Ojciec Mateusz jako aktor Jerzy Klezmer (odc. 247)
- od 2018: Leśniczówka jako Bogdan Karcz, ojciec Janusza
- 2018: Prymas Hlond jako kard. August Hlond
- 2018: Kler jako Kuraś
- 2019: Pułapka jako prokurator Jacek Staniak
- 2020: Archiwista jako Henryk Mikos
- 2020: Pętla jako inspektor policji, ojciec Daniela
- 2020: Rysa jako Pytlasiński
Polski dubbing
[edytuj | edytuj kod]- 2017: Thor: Ragnarok – Odyn
- 2013: Thor: Mroczny Świat – Odyn
- 2013: Trylogia husycka – Szarlej
- 2011: The Elder Scrolls V: Skyrim – Generał Tullius
- 2008: Opowieści z Narnii: Książę Kaspian – Truflogon
- 2007: Wojownicze Żółwie Ninja – Splinter (wersja kinowa)
- 2006: Krowy na wypasie − Mayrus
- 2006: Neverwinter Nights 2 – Grobnar
- 2005: Jan Paweł II – kardynał Agostino Casaroli
- 2004: Pamiętnik księżniczki 2: Królewskie zaręczyny – Joe
- 2004: Liga Sprawiedliwych bez granic – Bruce Wayne w przyszłości
- 2004: W 80 dni dookoła świata – Lord Kelvin
- 2003: O rety! Psoty Dudusia Wesołka
- 2000: Baldur’s Gate II: Cienie Amn – Yoshimo
- 2000: Icewind Dale – narrator
- 1985: Wuzzle – Niuniek
- 1976: Ja, Klaudiusz − Kaligula
- 1975: Pszczółka Maja – Aleksander
Lektor
[edytuj | edytuj kod]Radio
[edytuj | edytuj kod]W RMF FM czytał W osiemdziesiąt dni dookoła świata. Wystąpił w roli Hardena w słuchowisku Przyjaciel (wg S. Lema) Programu I Polskiego Radia[5].
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (14 sierpnia 2017, za wybitne zasługi dla rozwoju polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i twórczej)[6]
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010)[7]
- Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1988)
- Złoty Mikrofon za wybitne kreacje stworzone w Teatrze Polskiego Radia, które pozwalają wierzyć w ludzi i sens życia[8]
- Złoty Ekran za role w spektaklach Selekcja i Potrójny nelson (1986)
- Nagroda Komitetu do spraw Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze TV (1986)
- Wielki Splendor (grudzień 2011)[9]
- Nagroda aktorska za rolę męską w kategorii słuchowisk Teatru Polskiego Radia na festiwalu Dwa Teatry (2013) – nagroda przyznana za rolę Proroka Ilji w słuchowisku Prorok Ilia w reżyserii Pawła Łysaka oraz za rolę Jewgienija Siergiejewicza Dorna w słuchowisku Mewa w reżyserii Igora Gorzkowskiego[10].
- Wielka Nagroda Festiwalu Dwa Teatry 2016 za wybitne kreacje aktorskie[11][12]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Henryk Talar przeprosił Polaków. „Chciałem zakończyć tę rozmowę”. Onet.pl, 25 czerwca 2025. [dostęp 2025-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-21)]. (pol.).
- ↑ Kronika lipiec / sierpień 1994. „Teatr”, s. 51, 9/1994. ISSN 0040-0769.
- ↑ Henryk Talar, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- ↑ Filmy czytane przez: Henryk Talar. Nevada Video. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-14)].
- ↑ "Przyjaciel" Stanisława Lema w Jedynce [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2019-06-04] (pol.).
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 1057.
- ↑ Glorie Artis dla aktorów. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. [dostęp 2012-05-14].
- ↑ Laureaci Złotych Mikrofonów 2009. prsa.pl, 17 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-18].
- ↑ Wielki Splendor dla Talara. Polskie Radio Program 1, 2011-12-05. [dostęp 2011-12-11].
- ↑ Dwa Teatry: „Tango” Mrożka i „Mewy” Akunina najlepsze. Wprost (Agencja Wydawniczo-Reklamowa Wprost Sp. z o.o.), 2013-06-04. [dostęp 2013-08-03].
- ↑ Laureaci festiwalu „Dwa Teatry”: Celińska i Talar. PolskieRadio.pl – serwis informacyjny Polskiego Radia, 23 maja 2016. [dostęp 2017-06-21].
- ↑ Wielka Nagroda Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry”. [w:] Nagrody przyznawane przez KRRiT [on-line]. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. [dostęp 2017-06-21].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Portret na życzenie: Henryk Talar. „Film”. nr 52 (1904/XL), s. 22, 29 grudnia 1985. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
- Bohdan Gadomski. Kamienna maska sporo mnie kosztuje. „Film”. nr 18 (1922/XLI), s. 18–19, 4 maja 1986. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
- Monika Zakrzewska. Henryk Talar: „Uciekam od rechotu”. „Film”. nr 3 (2414), s. 46–49, marzec 2003. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Talar w bazie IMDb (ang.)
- Henryk Talar w bazie Filmweb
- Henryk Talar w bazie filmpolski.pl
- Henryk Talar, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Henryk Talar na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”