Hematyt
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | Tlenek żelaza(III) Fe2O3, α-Fe2O3 | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 5,5–6,5 | ||
Przełam | nierówny, drzazgowy | ||
Łupliwość | Brak | ||
Pokrój kryształu | romboedry lub sześciokątne graniastosłupy[1] | ||
Układ krystalograficzny | |||
Gęstość minerału | 4,9–5,3 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | stalowoszary, czarna, ciemnoczerwona | ||
Rysa | od jasnoczerwonej do ciemnoczerwonej | ||
Połysk | metaliczny, matowy | ||
Współczynnik załamania | nieprzezroczysty | ||
| |||
|
Hematyt (z gr. haema (haima) „krew”; haimatites „krwisty” od czerwonej barwy tego minerału po jego sproszkowaniu) – pospolity minerał, tlenek żelaza(III).
Właściwości
Tworzy kryształy izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedru.
Występuje w skupieniach:
- zbitych i skrytokrystalicznych (żelaziak czerwony)
- grubokrystalicznych (błyszcz żelaza – Rio Marina na Elbie we Włoszech)
- drobnoziarnistych, cienkotabliczkowych (mika żelazna)
- skorupowych i naciekowych (krwawnik)
- groniastych, kulistych i nerkowatych (szklane głowy – Cumbria w Wielkiej Brytanii; do 15 kg)
- rozetowych (róża hematytowa – Minas Gerais w Brazylii; średnica do 15 cm i Szwajcaria – do 7 cm)
- proszkowych, ziemistych i pylastych (śmietana hematytowa).
Niekiedy tworzy pseudomorfozy po magnetycie (martyt).
Jest kruchy, nieprzezroczysty. Czasami zawiera domieszki glinu – hematyt glinowy, alumohematyt – oraz manganu.
Występowanie
Jest rozpowszechniony we wszystkich głównych typach skał, w których tworzy większe nagromadzenia lub jako minerał poboczny barwi je na różowo lub czerwono. Występuje jako spoiwo w niektórych skałach osadowych, okruchowych. Towarzyszy magnetytowi i pirytowi.
Miejsca występowania: USA – okolice J. Górnego, Tennessee; Kanada – Quebec; Meksyk, Wenezuela, Brazylia, Liberia, Indie, Ukraina – Krzywy Róg, Kazachstan, Australia, Francja – kryształy do 10 cm, Niemcy, Szwecja, Japonia – kryształy do 6 cm..
Występuje także na Marsie.
Zastosowanie
Główna ruda żelaza (70% Fe) – nie jest najbardziej bogatą, ale jest bardzo powszechną rudą żelaza. Bywa używany jako naturalny pigment do wyrobu czerwonej farby (czerwona ochra). Ma duże znaczenie kolekcjonerskie. Wykorzystywany jako kamień ozdobny i jubilerski. Używany do wyrobu drobnej galanterii artystycznej i żałobnej.
Przypisy
- ↑ Schwertmann i Cornell 2000 ↓, s. 28.
- ↑ Schwertmann i Cornell 2000 ↓, s. 12.
Bibliografia
- U.U. Schwertmann U.U., R.M.R.M. Cornell R.M.R.M., Iron Oxides in the Laboratory. Preparation and Characterization, wyd. 2 poprawione i poszerzone, Weinheim • New York • Chichester • Brisbane • Singapore • Toronto: Wiley-VCH, 2000, DOI: 10.1002/9783527613229, ISBN 3-527-26991-6 (ang.).
- Atlas mineralogii – G.G. Gormaz, J.J. Casanovas – „Wiedza i życie” 1992
- W. Heflik, L. Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa” – 1998
- J. Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II 2003
- W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. „Alma-Press” 2003
- Britannica: science/hematite
- Universalis: hematite-oligiste
- ЕСУ: 29017
- SNL: hematitt
- Catalana: 0127532
- identyfikator minerału w Mindat: 1856, 11259, 36613, 36608, 36617, 36612, 36610, 36607, 36609