 Hańba! w Hydrozagadce, listopad 2024, fot. Piotr Jaguś | |
| Inne nazwy |
Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba!, Z.O.B. Hańba! |
|---|---|
| Rok założenia | |
| Pochodzenie | |
| Gatunek | |
| Wydawnictwo | |
| Skład | |
| Andrzej Zamenhof, Tadeusz Król, Antoni Skwarło, Ignacy Woland | |
| Byli członkowie | |
| Adam Sobolewski, Wiesław Król | |
| Współpracownicy | |
| Seweryn Wołkow, Scotia Gilroy | |
| Instrumentarium | |
| banjo, akordeon, bęben, tuba, klarnet, instrumenty perkusyjne, grzebień, sakshorn tenorowy, saksofon tenorowy | |
| Strona internetowa | |
Hańbaǃ (dawniej Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa „Hańba!”[1][2]) – polski zespół muzyczny założony w 2013 w Krakowie (aktywny koncertowo od roku 2013), grający muzykę punkrockową z elementami folku i muzyki klezmerskiej[3]. W swych utworach opowiada o międzywojennej Polsce, krytycznie odnosząc się do takich problemów II RP jak: rozwarstwienie społeczne, bieda, antysemityzm, nacjonalizm, faszyzm czy też sanacyjny autorytaryzm[3]. Na potrzeby tej krytyki często wykorzystuje ironię. Zespół poruszał także tematykę historii alternatywnej[4]. Muzycy wykorzystują tradycyjne instrumentarium do ekspresyjnych, punkowych aranżacji, śpiewając teksty własne oraz m.in. Juliana Tuwima, Władysława Broniewskiego, Lucjana Szenwalda i Jana Brzechwy[5]. Członkowie grupy grali wcześniej w zespołach folkowych (Bumtralala, Południca!), punkowych (Ziemniaki), indierockowych (SuperXiu, Two Red Triangles), a także metalowych (Crowmoth)[6].
Wyobraźmy sobie, że punk rock nie powstaje na wyspach brytyjskich[a] w latach siedemdziesiątych, lecz w międzywojennej Polsce, jako wyraz buntu przeciwko autorytarnym rządom sanacji. Oto, czym jest Hańba!
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pomysł założenia zespołu padł w 2011 roku. Zespół początkowo miał się nazywać Luxtorpeda. Pomysł na nazwę „Hańba!” wziął się z filmu Śmierć prezydenta Jerzego Kawalerowicza, w którym ta kwestia jest często powtarzana[7].
Pierwszy raz na żywo wystąpili w rodzinnym Krakowie w marcu 2013 roku[6]. Hańba! w latach 2013–2014 wydała trzy epki nakładem własnego wydawnictwa Karoryfer Lecolds[7]ː w 2013 roku album Figa z makiem, natomiast w 2014 – Prosto w serce oraz Guma i gówno; wszystkie udostępnione bezpłatnie w internecie[6]. 7 lutego 2016 roku wydana została debiutancka długogrająca płyta zespołu[8]. W 2017 roku wydany został album Będą bićǃ[9][10].
Grupa muzyczna występowała już m.in. na Off Festivalu (2015), 36. Euroradio Folk Festival – EtnoKraków (2015), Festiwalu Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi” (2015), Visegard Wave w Czeremsze (2014) czy Skrzyżowaniu Kultur – Sounds Like Poland (2014), a także w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta (2014) oraz Muzeum Historii Żydów Polskich Polin (2015). W sierpniu 2015 roku amerykańska rozgłośnia KEXP nagrała ich koncert na ulicach katowickiego Nikiszowca[8]. Zespół wystąpił również na Tauron Arenie 10 października 2018 roku, grając jako support dla Jacka White'a.
Tematyka i inspiracje
[edytuj | edytuj kod]Za teksty piosenek służą im wiersze międzywojennych poetów, np. Tuwima, Brzechwy i Broniewskiego[8]. Inspirację stanowi „Polska przedwojenna z jej rewolucyjną i antysanacyjną poezją, kabaretami, kulturą robotniczą, folklorem politycznym i ludycznym”[11]. Łączy rozmaite style muzyczne, m.in. punk rock, folk, muzykę klezmerską[8].
W II RP najciekawsze jest skondensowanie wszystkiego, co najlepsze i najgorsze w Polsce i w Polakach. Z jednej strony wielcy Polacy, fenomenalne wynalazki, najlepsza literatura, z drugiej analfabetyzm, ksenofobia, antysemityzm, bieda. (...) Spodobało nam się pewnie również to, że Rzeczpospolita była tyglem kulturowym, religijnym, etnicznym, za którym – jako osoby zafascynowane naprawdę różnymi gatunkami muzycznymi – czasem tęsknimy.
Zespół poruszał także tematykę historii alternatywnej (w albumie pt. "Nikt nam nie zrobił nic, czyli opowieść o tym, jak Polska w roku 1940 wespół z Anglią i Francją rozgromiła Rzeszę Niemiecką i stała się hegemonem Europy Środkowej")[4].
Skład
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Zamenhof (naprawdęː Andrzej Zagajewski) – banjo, śpiew
- Tadeusz Król (naprawdęː Michał Radmacher) – akordeon, klarnet
- Antoni Skwarło (naprawdę: Sebastian Kaszyca) – bęben, instrumenty perkusyjne, akordeon,
- Adam Sobolewski (naprawdęː Mateusz Nowicki) – bęben, grzebień, śpiew
- Ignacy Woland (naprawdęː Jakub Lewicki) – tuba, śpiew[7][11]
- Seweryn Wołkow (naprawdęː Bartosz Wilk)[7][13]
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]- Figa z makiem (2013)
- Prosto w serce (2014)
- Guma i gówno (2014)
- Hańba! (2016)
- Będą bić![6] (2017)
- 1939[14] (2019)
- Nikt nam nie zrobił nic (2020)
- Kryzys (2023)
- 10:10 Piosenki Warszawskiej Jesieni (2025)
- 14:30 Na Żywo Z Rozbratu (2025)
Zespół wykonał także cover utworu zespołu Vespa pod tytułem „Zejdź Mi Z Oczu”. Znalazł się on na singlu oraz albumie A Tribute to Vespa wydanym w 2017 r. przez Lou & Rocked Boys[15][16].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 2014 – laureat nagrody specjalnej im. Czesława Niemena 17. edycji Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia Nowa Tradycja „za szczególną ekspresję i odwagę sceniczną”[8].
- 2017 – laureat Nagrody Artystycznej Miasta Torunia im. Grzegorza Ciechowskiego[17].
- 2018 – laureat Paszportu Polityki w kategorii Muzyka popularna za „muzyczno-literacko-polityczną rekonstrukcję, która daje efekt zaskakujący” za ich płytę Będą bić!, na której „uderzają w militaryzm, nacjonalizm, ksenofobię i przestrzegają przed coraz bardziej nieuchronną katastrofą”[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W cytacie zastosowano pisownię oryginalną; zgodnie z normami ortograficznymi nie powinno być wyspach brytyjskich, lecz Wyspach Brytyjskich (błąd dotyczy nieużycia wielkich liter).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hańba! [online], hanba1926.pl [dostęp 2023-09-26].
- ↑ VladoPav, Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba! W Jaworznie! Zagrała! - Mojejaworzno.pl [online], www.mojejaworzno.pl, 19 maja 2019 [dostęp 2023-09-26] (pol.).
- ↑ a b Hańba! – czyli punk wynaleziono nad Wisłą w latach trzydziestych! - Rok 2019 - Kolumna zdarzeń - Portal - Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu - Portal - Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu [online], www.portal.ue.wroc.pl [dostęp 2025-03-26].
- ↑ a b Alternatywna historia Europy okiem Hańby! - Dwójka [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-03-26].
- ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2018-01-18].
- ↑ a b c d Hańba! | Twórca | Culture.pl, „Culture.pl” [dostęp 2018-01-18] (pol.).
- ↑ a b c d Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-01-18].
- ↑ a b c d e Michał Radmacher, Hańba! – Karoryfer Lecolds [online], www.karoryfer.com [dostęp 2018-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-19].
- ↑ HAŃBA – „Będą bić”, „Onet Kultura”, 25 sierpnia 2017 [dostęp 2018-01-18] (pol.).
- ↑ Hańba – Będą bić!, „Noisey”, 4 września 2017 [dostęp 2018-01-18] (pol.).
- ↑ a b c Zespół Hańba! laureatem Paszportów POLITYKI w kategorii Muzyka popularna [online] [dostęp 2018-01-18] (pol.).
- ↑ "The Toobes - dla nich najważniejsza jest komercja" - wywiad z Dzieciukami i Hańbą - Krakowska Scena Muzyczna - koncerty, muzyka na żywo, zespoły, kluby, płyty, firmy w Krakow... [online], krakowskascenamuzyczna.pl [dostęp 2020-04-12] (pol.).
- ↑ Zespół Kraków: Hańba! - Krakowska Scena Muzyczna - koncerty, muzyka na żywo, zespoły, kluby, płyty, firmy w Krakowie [online], krakowskascenamuzyczna.pl [dostęp 2020-04-12] (pol.).
- ↑ 1939 Hańba! [online], Bandcamp [dostęp 2020-03-21] (ang.).
- ↑ discogs.com A Tribute To Vespa ↓, Release code: [r10987132].
- ↑ rockers.pl ↓, SKU: 5907996082391.
- ↑ Hańba! z Nagrodą im. G. Ciechowskiego | www.torun.pl [online], www.torun.pl [dostęp 2024-06-07] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- A Tribute To Vespa [online], rockers.pl [dostęp 2024-03-21] (pol.).
- Various – A Tribute To Vespa [online], discogs.com [dostęp 2024-03-20] (pol.).