Gospodarka Malty
Dzielnica przemysłowa Valletty | |
Informacje ogólne | |
Waluta | euro |
---|---|
Bank centralny | Central Bank of Malta |
Rok podatkowy | rok kalendarzowy |
Organizacje gospodarcze | |
Dane statystyczne | |
PKB (nominalny) | US$ 10,46 mld (2015) |
PKB (ważony PSN) | US$ 16,32 mld (2016) |
PKB per capita | US$ 37 900 (2016) |
Wzrost PKB | 4,1% (2016) |
Struktura PKB | usługi (87,2%), |
Inflacja | 0,2% (2021)[1] |
Wymiana handlowa | |
Eksport | US$ 2,915 mld (2015) |
Towary eksportowane | maszyny, paliwa i pochodne ropy naftowej, produkty farmaceutyczne, książki i gazety, produkty przemysłu lotniczego, zabawki i sprzęt sportowy |
Główni partnerzy | Niemcy (13,3%), Francja (10,2%), Hongkong (7,4%), Singapur (7,3%), Wielka Brytania (6,4%), Stany Zjednoczone (5,8%), Włochy (5,6%), Japonia (4,7%) (2015) |
Import | US$ 4,479 mld (2016) |
Towary importowane | paliwa i produkty ropopochodne, maszyny, produkty przemysłu lotniczego, tworzywa sztuczne i towary średnio przetworzone, pojazdy i części zamienne |
Główni partnerzy | Włochy (23%), Holandia (8,4%), Wielka Brytania (7,5%), Niemcy (6,8%), Kanada (6,1%), Chiny (4,1%), Francja (4%) (2015) |
Zatrudnienie | |
Siła robocza | 201 600 (2016) |
Struktura zatrudnienia | usługi (80%), |
Stopa bezrobocia | 3,5% (2019) |
Wskaźniki jakości życia | |
Ludność poniżej progu ubóstwa | 15,9% (2014) |
Współczynnik Giniego | 27,7 (2014) |
Wskaźnik rozwoju społecznego | 0.829 – bardzo wysoko rozwinięty (2013)[2] |
Finanse publiczne | |
Dług publiczny | 62,6% PKB (2016) |
Deficyt budżetowy | -1,1% PKB (2016) |
Przychody budżetowe | US$ 4,288 mld (2016) |
Wydatki budżetowe | US$ 4,401 mld (2016) |
Gospodarka Malty należy do najmniejszych na świecie pod względem wyników makroekonomicznych[3]. Opiera się przede wszystkim na wykorzystywaniu dogodnego położenia geograficznego i wysokiej produktywności siły roboczej. Głównymi gałęziami gospodarki są handel zagraniczny, produkcja (głównie elektroniki), usługi finansowe i turystyka[4].
Malta jest krajem rozwiniętym[5][6] o bardzo wysokim wskaźniku rozwoju społecznego[2], dobrej jakości życia (w rankingu plasuje się pomiędzy Niemcami, Słowenią a Wielką Brytanią)[7] i wysokim wskaźniku zadowolenia z życia (14 miejsce na świecie)[8][9].
Jest członkiem Unii Europejskiej oraz kilkunastu organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE i Wspólnoty Narodów. Obowiązującą walutą jest euro. Językami urzędowymi są maltański i angielski.
Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11]. Bezrobocie na Malcie w listopadzie 2019 roku wynosiło 3,5%[12] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]). Inflacja w połowie 2021 była na poziomie 0,2%, jest to drugi najlepszy wynik w Unii Europejskiej[1].
Malta Stock Exchange to maltańska giełda papierów wartościowych[14], będąca członkiem Światowej Federacji Giełd skupiającej najbardziej rozwinięte giełdy świata[15].
Głównym ośrodkiem targowo-wystawienniczym jest Malta Fairs & Conventions Centre(inne języki).
Malta jest drugim najbezpieczniejszym państwem na świecie, jeśli chodzi o prawdopodobieństwo wystąpienia klęski żywiołowej[16][17], a także jednym z najbezpieczniejszych państw dla turystów[18][19]. Malta została uznana jako drugie najlepsze państwo na świecie dla osiedlenia[20] oraz dziesiąte na świecie miejsce na emeryturę w rankingu International Living 2017[21][22] oraz 13 miejsce w rankingu Global Finance(inne języki) 2018[23].
Na Malcie funkcjonuje Międzynarodowy Instytut Prawa Morskiego(inne języki) (ang. International Maritime Law Institute) – agencja ONZ oraz Międzynarodowy Instytut Sprawiedliwości i Praworządności(inne języki) (ang. International Institute for Justice and the Rule of Law).
Historia
Tradycyjnie dwiema najważniejszymi gałęziami gospodarki były produkcja tekstyliów oraz przemysł stoczniowy[4]. Do lat 60. XX wieku jednym z filarów maltańskiej gospodarki była stała obecność baz Royal Navy na wyspie[24]. Jednak już od lat 50. brytyjska armia i marynarka wojenna zaczęły opuszczać kolejne bazy wojskowe[24]. Po uzyskaniu przez kraj niepodległości w 1963 i w miarę postępowania globalizacji, produkcja stoczniowa i przemysł lekki stały się nieopłacalne[4].
Od lat 70. XX wieku kolejne rządy wykorzystują dobrą znajomość języka angielskiego wśród obywateli i wysokie kwalifikacje lokalnej siły roboczej do przeorientowania gospodarki w stronę bardziej zyskownych przedsięwzięć, przede wszystkim w branży turystycznej i produkcji półprzewodników[4]. Początkowo rząd maltański silnie stymulował gospodarkę za pomocą inwestycji bezpośrednich, interwencjonizmu państwowego oraz finansowania dużych przedsiębiorstw należących do skarbu[24]. W końcu lat 90. nastąpiła prywatyzacja wielu państwowych firm i od tego czasu Malta przeszła w całości na model gospodarki rynkowej[24]. Finałem zmian prawnych i organizacyjnych było wstąpienie Malty do Unii Europejskiej w 2004 roku[24].
Produkt krajowy brutto
W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na Malcie wzrósł o 92,5%, od 5.142.100.000 euro (5.142 mln euro / 5,1 mld euro) do 9.898.000.000 euro (9.898 mln euro / 9,9 mld euro)[25].
Rok[25] | PKB mln (€) | różnica (%) |
---|---|---|
2005 | 5.142 | – |
2006 | 5.386 | +4,75 |
2007 | 5.758 | +6,90 |
2008 | 6.129 | +6,44 |
2009 | 6.139 | +0,16 |
2010 | 6.599 | +7,51 |
2011 | 6.834 | +3,56 |
2012 | 7.160 | +4,76 |
2013 | 7.631 | +6,58 |
2014 | 8.433 | +10,51 |
2015 | 9.276 | +9,99 |
2016 | 9.898 | +6,71 |
W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na osobę (per capita) na Malcie wzrósł o 78,7%, od €12.700 do €22.700[25].
Rok[25] | PKB per capita (€) | różnica (%) |
---|---|---|
2005 | 12.700 | – |
2006 | 13.300 | +4,72 |
2007 | 14.200 | +6,77 |
2008 | 15.000 | +5,63 |
2009 | 14.900 | -0,76 |
2010 | 15.900 | +6,71 |
2011 | 16.400 | +3,14 |
2012 | 17.100 | +4,27 |
2013 | 18.000 | +5,26 |
2014 | 19.700 | +9,44 |
2015 | 21.500 | +9,14 |
2016 | 22.700 | +5,58 |
Zatrudnienie
Bezrobocie na Malcie we wrześniu 2020 roku wynosiło 4,0%[26][27] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]).
W 2022 roku wskaźnik zatrudnienia wynioósł 77.50%. Procent osób na bezrobociu długoterminowym wyniósł 1.20%[28].
Zarobki
Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11].
W 2019 roku, średni dochód rozporządzalny gospodarstwa domowego był najwyższy w statystycznym dystrykcie zachodnim(inne języki) i wynosił 32 754 euro, a najniższy w dystrykcie Gozo i Comino (22 867 euro). Wydatki per capita na tzw. „wybrane świadczenia” były najwyższe w Mdinie, Florianie, Santa Luċija i Vittoriosie. W tych miejscowościach wydatki na mieszkańca w każdym z nich przekroczyły 2000 euro. Tymczasem w Mellieħa, Munxar, Marsascala, St. Paul's Bay, Pembroke, Swieqi i Mtarfa takie wydatki na mieszkańca wynosiły mniej niż 900 euro. NSO stwierdziło, że wzrosty odnotowano we wszystkich gałęziach przemysłu w regionie Malty, z wyjątkiem rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa i nieruchomości[29].
Turystyka
Liczba turystów
W 2010 roku Maltę odwiedziło ponad 1,34 mln turystów[30], w 2011 roku – ponad 1,42 mln turystów, natomiast w 2012 roku – 1,45 mln turystów[31]. W 2013 roku kraj ten odwiedziło prawie 1,6 mln turystów (9,6% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[32]. Na podstawie danych maltańskiego urzędu statystycznego – National Statistics Office Malta, w 2014 roku Maltę odwiedziło prawie 1,7 mln turystów (6,8% więcej niż w roku poprzednim)[33]. W 2015 roku Maltę odwiedziło 1,8 mln turystów (6% więcej niż w roku poprzednim)[34], generując dla niej przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[35]. W 2016 roku Maltę odwiedziło prawie 2 miliony turystów[36], natomiast w 2017 roku – 2,3 mln turystów (15,7% więcej niż w roku poprzednim), generując przychody na poziomie 1,7 mld dolarów[37]. W 2018 roku kraj ten odwiedziło 2,6 mln turystów (14,3% więcej niż w roku poprzednim)[30] natomiast w 2019 roku kraj ten odwiedziło ponad 2,7 mln turystów (5,9% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,9 mld dolarów[38]. Z powodu kryzysu spowodowanego przez COVID-19, w 2020 roku Maltę odwiedziło 658 567 turystów, o 76,1% mniej niż w 2019 roku[39].
Źródło: Światowa Organizacja Turystyki, National Statistics Office Malta
Statystyki roczne
Szczegółowe statystyki roczne[40]:
Rok | Ilość turystów | Z UE | Poza UE | Odpoczynek | W interesach | Z innych powodów[41] | Nowi turyści | Przyjezdni ponownie |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2013[31] | 1.582.153 | 1.316.781 | 265.372 | 1.341.044 | 118.049 | 123.060 | 1.085.403 | 496.750 |
2014[33] | 1.689.809 | 1.417.237 | 272.572 | 1.435.055 | 130.173 | 124.582 | 1.158.649 | 531.161 |
2015[34] | 1.791.422 | 1.533.920 | 257.502 | 1.518.857 | 127.938 | 144.627 | 1.246.052 | 545.370 |
2016[36] | 1.988.447 | 1.691.055 | 274.873 | 1.691.193 | 136.770 | 137.965 | 1.374.317 | 591.611 |
Statystyki miesięczne
Szczegółowe statystyki miesięczne z 2015 roku[40]:
Miesiąc | Ilość turystów | Z UE | Poza UE | Odpoczynek | W interesach | Z innych powodów[41] | Śr. ilość dni pobytu |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Styczeń[42] | 74.280 | 61.163 | 13.118 | 63.093 | 8.437 | 2.751 | 8,1 |
Luty[43] | 74.516 | 64.457 | 10.059 | 57.603 | 8.282 | 8.630 | 7,1 |
Marzec[44] | 101.769 | 87.112 | 14.657 | 75.736 | 11.757 | 14.277 | 7,1 |
Kwiecień[45] | 151.924 | 134.845 | 17.080 | 125.704 | 11.805 | 14.416 | 6,7 |
Maj[46] | 177.203 | 155.306 | 21.897 | 153.104 | 11.160 | 12.939 | 6,9 |
Czerwiec[47] | 183.765 | 158.271 | 25.494 | 158.198 | 13.446 | 12.122 | 7,4 |
Lipiec[48] | 206.626 | 170.671 | 35.955 | 176.807 | 9.173 | 20.647 | 9,0 |
Sierpień[49] | 246.485 | 215.716 | 30.769 | 220.776 | 5.682 | 20.027 | 9,6 |
Wrzesień[50] | 192.550 | 162.429 | 30.121 | 169.108 | 11.867 | 11.574 | 8,4 |
Październik[51] | 196.692 | 166.770 | 29.922 | 166.813 | 16.487 | 13.393 | 7,6 |
Listopad[52] | 113.042 | 95.835 | 17.208 | 91.188 | 13.025 | 8.829 | 7,4 |
Grudzień[34] | 72.568 | 61.346 | 11.222 | 60.728 | 6.818 | 5.022 | 8,4 |
Turyści według państw
Państwo[53] | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 (Covid-19) |
---|---|---|---|---|---|
Wielka Brytania | 559 987 | 560 893 | 640 570 | 649 624 | 135 944 |
Włochy | 315 223 | 363 668 | 390 607 | 392 995 | 93 997 |
Niemcy | 156 786 | 193 033 | 226 966 | 211 546 | 72 470 |
Francja | 144 804 | 176 371 | 213,299 | 239 140 | 70 875 |
Hiszpania | 55 023 | 75 511 | 99 046 | 116 295 | 27 480 |
Polska | 70 563 | 89,335 | 96,362 | 104 228 | 40 647 |
Belgia | 41 759 | 73 429 | 70,191 | 70,886 | 19 015 |
Holandia | 52,642 | 64 000 | 57 355 | 59 528 | 14 702 |
Irlandia | 33 175 | 36 177 | 40 721 | 53 089 | 13 164 |
Stany Zjednoczone | 26 454 | 35 758 | 47 170 | 50 525 | 8 612 |
Szwajcaria | 40 504 | 44 065 | 45 572 | 48 954 | 9 794 |
Australia | 32 611 | 35 875 | 45 859 | 49 807 | 2 806 |
Austria | 24 319 | 29 624 | 39 029 | 33 251 | 11 667 |
Węgry | 20 998 | 26 875 | 28 394 | 37 576 | 9 683 |
Skandynawia[54] | 123 963 | 135 273 | 128 320 | 124 411 | 18 271 |
Pozostali | 267 126 | 333 951 | 429 334 | 511 025 | 109 461 |
Finanse
Malta m.in. ze względu na stabilność polityczną i gospodarczą, obecność wykwalifikowanej siły roboczej, strategiczne położenie geograficzne – w Europie, na szlaku do Afryki i Azji oraz biegłą znajomość języka angielskiego przez mieszkańców stała się międzynarodowo uznanym centrum finansowym[11][55]. W rankingu dotyczącym globalnych centrów finansowych – Global Financial Centres Index 2020, Malta uplasowała się na 73 miejscu wśród miast świata[56].
Rok | Pozycja |
---|---|
2012 | 72[57] |
2013 | 68[58] |
2014 | 67[59] |
2015 | 71[60] |
2016 | 81[61] |
2017 | 77[62] |
2018 | 77[63] |
2019 | 89[64] |
2020 | 73[56] |
Bankowość
System bankowy kraju jest silnie skoncentrowany: na wyspie działają jedynie cztery banki komercyjne, dwa z nich obsługują przeszło 90% wszystkich kredytów i rachunków oszczędnościowych Maltańczyków[4][65]. 1 stycznia 2008 Malta przystąpiła do strefy euro, tym samym Lira maltańska została zastąpiona przez wspólną europejską walutę[66]. Bankiem Centralnym Malty jest Central Bank of Malta.
Głównymi bankami komercyjnymi na Malcie są HSBC Bank Malta(inne języki) oraz Bank of Valletta(inne języki). Innymi bankami są: APS Bank(inne języki), FCM Bank Limited(inne języki), Lombard Bank(inne języki), MeDirect Bank Malta(inne języki) oraz szereg mniejszych banków(inne języki).
Handel zagraniczny
Według danych z Maltańskiego Biura Statystycznego w 2020 r. eksport z Malty osiągnął wartość 3,121.9 mln euro (spadek o 17% w porównaniu do 2019 r.). Import natomiast osiągnął 5,281.7 mln euro (spadek o 28,8%). W roku 2020 Malta zanotowała ujemne saldo o wysokości 2,159.8 mln euro.
W 2020 r. najważniejszymi partnerami eksportowymi Malty były Niemcy (13,6% wartości eksportu), Francja (7,5%), Włochy (5,3%), Singapur (4,7%), Hong Kong (4,3%), Japonia (4,1%) oraz Stany Zjednoczone (4,5%). Głównymi partnerami handlowymi pod względem importu były: Włochy (19,2% wartości importu), Wielka Brytania (7,5%), Chiny (7%), Niemcy (6,2%), Francja (6,2%) oraz Hiszpania (4,7%).
Na strukturę eksportu i importu towarów składają się: paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji, maszyny i środki transportu, artykuły rolno-spożywcze, chemiczne i farmaceutyczne oraz wyroby przemysłowe[67].
Przemysł produkcyjny
Przemysł filmowy
Na Malcie rozwija się międzynarodowy przemysł filmowy[68]. Głównym studiem filmowym jest Mediterranean Film Studios.
Przemysł hazardowy
Na Malcie rozwinął się również przemysł hazardowy. Znajduje się tu kilka kasyn, największe to Oracle Casino, Portomaso Casino oraz Dragonara Casino[69][70] oraz szereg hazardowych portali internetowych, gier online i kasyn internetowych[71], w tym Betsson, Vera&John, Unibet Group, Bet-at-home.com, Mr Green, Tipico.
Rolnictwo
Wskutek ograniczonych zasobów słodkiej wody maltańskie rolnictwo zaspokaja zaledwie 20 procent zapotrzebowania mieszkańców na artykuły spożywcze. Choć na Malcie większość gruntów rolnych jest w rękach prywatnych, dekolektywizacja zaowocowała silnym rozdrobnieniem własności[72]. Ponadto większość pól uprawnych to niewielkie poletka tarasowe, uniemożliwiające szersze wykorzystanie maszyn w rolnictwie[72]. Sporym problemem jest także brak wystarczających zasobów słodkiej wody, koniecznej do nawadniania pól uprawnych w gorącym klimacie. Z tych powodów rolnictwo na wyspie jest stosunkowo słabo rozwinięte i skupia się na produkcji ziemniaków, pomidorów i brzoskwiń[72]. W ostatnich kilkunastu latach rośnie także produkcja wina i oliwy[73]. Około 1,5% mieszkańców pracuje w rolnictwie[74].
Przemysł winiarski
Uprawę winorośli na Malcie rozpoczęli Fenicjanie około VIII w. p.n.e[75][76]. Nowoczesny przemysł winiarski powstał na początku XX wieku, kiedy to powstały winiarnie Marsovin i Emmanuel Delicata. Po wejściu Malty do Unii Europejskiej cła ochronne na import zostały uchylone, co zmusiło producentów do skupienia się na produkcji win jakościowych.
Popyt na wina maltańskie wzrasta. Niektóre z winiarni korzystają także z gron importowanych, by sprostać zapotrzebowaniu, a możliwość powiększania winnic jest ograniczona. Powierzchnia winnic, położonych głównie w północnych częściach wysp Malta i Gozo to ok. 500 ha[75]. W 2004 roku na wyspach wyprodukowano 70 000 hl wina. Roczne spożycie na osobę wynosiło wtedy 10,1 litra[77].
Wśród ponad trzydziestu szczepów uprawianych na wyspach maltańskich są m.in. plenne rodzime odmiany gellewza i mammolo (czerwone) oraz girgentina i gennarua (białe), które stanowią ok. 70% upraw[75][78]. Od lat 70. XX wieku uprawia się odmiany międzynarodowe (rozpowszechnione na wielu kontynentach), wśród nich chardonnay, merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah i petit verdot[79][80]. Metodą szampańską produkuje się musujące wino Cassar de Malte.
Według szacunków aż 90% wina wytwarzanego na Malcie jest sprzedawane na miejscu[78].
Rybołówstwo
Rybołówstwo na Malcie uprawiają głównie niewielkie, rodzinne firmy poławiające niewielkie ilości koryfen i tuńczyków na lokalne rynki[73]. W końcu lat 80. wokół wyspy zaczęły także powstawać farmy morskie hodujące m.in. labraksy i dorady, głównie na eksport[73]. Znaczenie akwakultury dla gospodarki Malty stale rośnie.
Energetyka
Wyspa nie posiada niemal żadnych bogactw naturalnych ani własnych źródeł energii, najwięcej energii elektrycznej dostarcza elektrownia Delimara(inne języki) opalana importowaną ropą naftową[4][81][73]. Część energii elektrycznej jest dostarczana z Włoch poprzez Malta–Sicily interconnector.
Przemysł wydobywczy
Jedną z niewielu rozwiniętych branż przemysłu wydobywczego na wyspie jest górnictwo wapienia[73]. Luzzu oil field(inne języki) to maltańskie pole naftowe.
Przemysł stoczniowy
Parki technologiczne, naukowe i przemysłowe
Na Malcie istnieje szereg parków technologicznych, naukowych oraz przemysłowych, do głównych należą SmartCity Malta(inne języki) oraz kilkanaście innych. Większością tzw. Industrial Estates(inne języki) zarządza przedsiębiorstwo Malta Industrial Parks[82].
Nazwa[83] | Ilość jednostek gospodarczych | Powierzchnia (m²) | Współrzędne geograficzne | Jednostka administracyjna | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|
Attard Industrial Estate | 21 | 48 404 | |||
Bulebel Industrial Estate | 108 | 591 381 | 35°51′54,9″N 14°31′27,9″E/35,865250 14,524417 | ||
Ħal Far Industrial Estate | 73 | 1 182 566 | 35°48′47,7″N 14°30′49,6″E/35,813250 14,513778 | Birżebbuġa | Znajduje się tu m.in. fabryka zabawek Playmobil Fun, z możliwością zwiedzania (Playmobil FunPark(inne języki)), a także tor wyścigowy Hal Far Race Track. |
Kirkop Industrial Estate | 69 338 | 35°50′51,2″N 14°29′03,3″E/35,847556 14,484250 | |||
Kordin Industrial Estate | 101 | 259 903 | 35°52′47,7″N 14°30′28,5″E/35,879917 14,507917 | ||
Life Sciences Park (obok San Ġwann Industrial Estate) | 11 000 | 35°54′10,1″N 14°28′23,1″E/35,902806 14,473083 | |||
Luqa Industrial Estate | 148 | 90 832 | |||
Marsa Industrial Estate | 113 | 487 597 | 35°52′10,6″N 14°29′35,2″E/35,869611 14,493111 | ||
Mosta Technopark | 27 | 60 300 | 35°54′23,2″N 14°26′09,1″E/35,906444 14,435861 | ||
Mrieħel Industrial Estate | 30 | 99 409 | 35°53′26,3″N 14°27′50,1″E/35,890639 14,463917 | Birkirkara | znajduje się tutaj m.in. browar Simonds Farsons Brewery. Park przemysłowy sąsiaduje z centrum biznesowym The Quad Business Centre, obejmującym 4 wysokościowce. |
Safi Aviation Park | 233 376 | ||||
San Ġwann Industrial Estate | 81 | 271 207 | 35°54′17,9″N 14°28′18,7″E/35,904972 14,471861 | ||
Ta’ Qali Crafts Village | 40 | 105 000 | 35°53′25,7″N 14°25′02,9″E/35,890472 14,417472 | ||
Ta’ Dbieġi Crafts Village | 28 | ||||
Xewkija Industrial Estate | 58 | 129 022 | 36°02′13,8″N 14°15′12,1″E/36,037167 14,253361 |
Emisja gazów cieplarnianych
Łączna emisja równoważnika dwutlenku węgla z Malty wyniosła w 1990 roku 2,52 Mt, z czego 2,352 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 6,453 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 411 kg. Na drugim miejscu była emisja metanu, ale w XXI w. przewyższyła ją emisja gazów fluorowanych. Po roku 1990 poziom emisji wszystkich gazów wahał się, osiągając maksymalne wartości w 1993 i 2012. W 2018 roku emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 1,506 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 3,485 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 82 kg. W emsji przez prawie cały czas największy udział miała energetyka, ale po 2014 jej udział zmalał do poziomu podobnego do emisji z transportu, która zwykle była na drugim miejscu[84].
Innowacyjność gospodarki
Na podstawie danych Światowego Forum Ekonomicznego, gospodarka w dużej mierze oparta innowacyjności[85], jednakże Malta przeznacza na ten cel jedynie 0,55% PKB[86].
Wyłączna strefa ekonomiczna
Istnieją rozbieżności odnośnie do morskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Według raportu Komisji Europejskiej, Malta nie ustanowiła wyłącznej strefy ekonomicznej. Jednak ustanowiła szelf kontynentalny na mocy ustawy o szelfie kontynentalnym (rozdz. 194) i specjalną strefę 25 mil morskich, która jest strefą ochrony i zarządzania rybołówstwem (ang. Fisheries Conservation and Management Zone). Natomiast morze terytorialne ma powierzchnię 3976 km²[87]. Natomiast na podstawie danych seaaroundus.org, morska wyłączna strefa ekonomiczna Malty obejmuje 55 542 km²[88].
System emerytalny
Malta posiada publiczne i prywatne systemy emerytalne. Istnieją dwa rodzaje składek w publicznym systemie emerytalnym: pierwsza i druga klasa. Osoby zatrudnione przyczyniają się do klasy pierwszej, a osoby samozatrudnione do klasy drugiej[89]. Warunkiem zakwalifikowania się do programu emerytalnego na Malcie jest wpłacanie składek do programu przez określony czas, w przeciwnym razie osoba nie będzie się kwalifikować do pobierania emerytury[90]. Wiek emerytalny wynosi 62 lata, ma być stopniowo podwyższany do 65 lat do 2027 roku[91].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Eurostat, Annual inflation up to 2.0% in the euro area [online] (ang.).
- ↑ a b 2014 Human Development Report – United Nations Development Programme (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju).
- ↑ Briguglio, Lodge i Scott 2002 ↓, s. 439.
- ↑ a b c d e f International Business Publications 2005 ↓, s. 23-24.
- ↑ International MonetaryI.M. Fund International MonetaryI.M., World Economic Outlook Database: Changes to the Database [online], 2008 .
- ↑ The WorldT.W. Bank The WorldT.W., World Bank Country Data: Malta [online], 2015 .
- ↑ Worldwide quality-of-life index – The Economist, 2005.
- ↑ University of Leicester produces the first-ever 'world map of happiness' – eurekalert.org.
- ↑ University of Leicester Produces the first ever World Map of Happiness – University of Leicester (Uniwersytet Leicester).
- ↑ a b c d Camilieri 2012 ↓, s. 1.
- ↑ a b c "Top reasons to invest in Malta". maltaenterprise.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-16)]. – Malta Enterprise, 2012
- ↑ Harmonised unemployment rate by sex – Eurostat
- ↑ a b Malta. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-16)]. – The World Factbook, Central Intelligence Agency.
- ↑ Malta Stock Exchange – strona oficjalna
- ↑ Malta Stock Exchange. world-exchanges.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-07)]. – World Federation of Exchanges
- ↑ World Risk Index 2014. worldriskreport.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)]. – United Nations University – Insitute for Environment and Human Security, Alliance Development Works
- ↑ Which holiday destinations are most at risk from a natural disaster? – Daily Mail, 2016
- ↑ Najbezpieczniejsze kraje świata – http://turystyka.wp.pl
- ↑ The safest places to visit around the world include Iceland, the Bahamas and Malta – Daily Mail, 2016
- ↑ Expat Insider – InterNations.org, 2016
- ↑ The 10 Best Places in the World to Retire in 2017 - nextavenue.org
- ↑ The World’s Best Places to Retire in 2017 - internationalliving.com
- ↑ Best Places To Retire In 2018 - Global Finance
- ↑ a b c d e Tesch 2013 ↓, s. 147.
- ↑ a b c d Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table – Eurostat
- ↑ Harmonised unemployment rate by sex - Eurostat
- ↑ Unemployment by sex and age – monthly data - Eurostat
- ↑ Malta - Uczestnictwo w Rynku Pracy | 2000-2022 Dane | 2023-2025 Prognozy TE [online], pl.tradingeconomics.com [dostęp 2023-01-31] (pol.).
- ↑ Times of Malta: Population peaks at 475,701.
- ↑ a b Światowa Organizacja Turystyki: International Tourism Highlights, 2019 Edition. (ang.).
- ↑ a b Inbound Tourism: December 2013 – National Statistics Office Malta
- ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition. UNWTO, 2014. s. 8. [dostęp 2015-02-17]. (ang.).
- ↑ a b Inbound Tourism: December 2014 – National Statistics Office Malta
- ↑ a b c Inbound Tourism: December 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition. UNWTO, 2016. s. 8. [dostęp 2016-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-08)]. (ang.).
- ↑ a b Inbound Tourism: December 2016 – National Statistics Office Malta
- ↑ Światowa Organizacja Turystyki: UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition. (ang.).
- ↑ Światowa Organizacja Turystyki: UNWTO Tourism Highlights: 2020 Edition. (ang.).
- ↑ Inbound Tourism: December 2021 – National Statistics Office Malta
- ↑ a b Inbound Tourism – National Statistics Office Malta
- ↑ a b uwzględniając edukację oraz turystykę zdrowotną
- ↑ Inbound Tourism: January 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: February 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: March 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: April 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: May 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: June 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: July 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: August 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: September 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: October 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism: November 2015 – National Statistics Office Malta
- ↑ Inbound Tourism – National Statistics Office Malta
- ↑ Dania, Finlandia, Norwegia i Szwecja
- ↑ "Malta: A secure and stable financial centre". the-european.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-28)]. – The European.eu,2013
- ↑ a b Long Finance: The Global Financial Centres Index 28. Marzec 2018.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 12. Marzec 2012.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 13. Marzec 2013.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 15. Marzec 2014.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 17. Marzec 2015.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 19. Marzec 2016.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 21. Marzec 2017.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 23. Marzec 2018.
- ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 25. Marzec 2019.
- ↑ Tesch 2013 ↓, s. 149.
- ↑ Lansford 2014 ↓, s. 908.
- ↑ MALTA. Informacja o sytuacji gospodarczej i stosunkach gospodarczych z Polską, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, sierpień 2012 .
- ↑ Filming in Malta – visitmalta.com
- ↑ Casinos in Malta, gamble and play all your favourite games – malta.com
- ↑ Casinos – visitmalta.com
- ↑ Nightlife in Malta: bars, pubs and clubs – malta.com
- ↑ a b c Tesch 2013 ↓, s. 147-148.
- ↑ a b c d e Tesch 2013 ↓, s. 148.
- ↑ Working in Malta – InterNations
- ↑ a b c PatrickP. Fiévez PatrickP. i inni, Kraje śródziemnomorskie, [w:] AndréA. Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 746, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
- ↑ Julian Sammut, Michael Tabonne: La cuisine maltaise. Casa editrice Perseus, Italia, Miller Distributors ltd, Malta, 2009, s. 11. (fr.).
- ↑ Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 11. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
- ↑ a b PatrickP. Fiévez PatrickP. i inni, Kraje śródziemnomorskie, [w:] AndréA. Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 747, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
- ↑ Wine Culture. [dostęp 2013-05-29]. (ang.).
- ↑ Julian Sammut, Michael Tabonne: La cuisine maltaise. Casa editrice Perseus, Italia, Miller Distributors ltd, Malta, 2009, s. 13-14. (fr.).
- ↑ Komisja Europejska 2007 ↓, s. 1.
- ↑ Times of Malta, Oct. 3, 2007
- ↑ Industrial Zones. maltaenterprise.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-14)]. – Malta Enterprise
- ↑ Netherlands, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 168, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
- ↑ Światowe ForumŚ.F. Ekonomiczne Światowe ForumŚ.F., The Global Competitiveness Report 2014-2015 [online], 2014 .
- ↑ Czy naszym chłopakom brakuje luzu? Stan polskiej innowacyjności w 2020 - enkyconsulting.com
- ↑ Country reports - Malta - ec.europa.eu
- ↑ Catches by Taxon in the waters of Malta – seaaroundus.org
- ↑ Malta: Pension system profile [online] .
- ↑ Malta - Pensions and Benefits [online] .
- ↑ Cały świat podwyższa wiek emerytalny. My go obniżamy. Jak to wygląda w Europie?, „Business Insider”, 2016 [dostęp 2021-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-22] (pol.).
Bibliografia
- Economy. W: Lino Briguglio, Juliet Lodge, Andrew Scott: Western Europe 2003. Psychology Press, 2002-11-30, s. 439–448, seria: Regional Surveys of the World Series. ISBN 978-1-85743-152-0. (ang.).
- Ivan Camilieri. Maltese salaries are below the EU average but taxes among the lowest. „Times of Malta”, 17 czerwca 2012. Anthony Manduca (red. odp.). Valetta.
- International Business Publications (autor korporacyjny): Malta Central Bank & Financial Policy Handbook. Washington, DC: International Business Publications, 2005-03-03, s. 350, seria: World Business, Investment And Government Library. ISBN 978-0-7397-3340-0. (ang.).
- Komisja Europejska (autor korporacyjny): MALTA – Energy Mix Fact Sheet. styczeń 2007, s. 2. [dostęp 2014-12-13]. (ang.).
- Tom Lansford: Political Handbook of the World 2014. SAGE Publications, 2014, s. 908. ISBN 978-1-4833-3327-4. (ang.).
- OECD (autor korporacyjny): OECD Tourism Trends and Policies 2012. OECD Publishing, 12 lipca 2012, s. 387. ISBN 978-92-64-17756-7. (ang.).
- 14: The Maltese Economy. W: Noah Tesch: Cyprus, Greece, and Malta. London: Britannica Educational Publishing, 2013-06-01, s. 200, seria: The Britannica Guide to Countries of the European Union. ISBN 978-1-61530-985-6. (ang.).
- p
- d
- e
|