 Wizerunek Penniego w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów Giorgia Vasariego | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1488 lub 1496 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1528 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo, grafika |
| Epoka | |
Gianfrancesco Penni zwany il Fattore[1] (w źródłach również jako Giovanni Francesco Penni, ur. ok. 1488 lub 1496 we Florencji, zm. 1528 w Neapolu[2][3]) – włoski malarz i grafik renesansowy.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z Florencji, jego rodzina zajmowała się tkactwem[4]. Był pierwszym uczniem i współpracownikiem Rafaela, pomagał mu przy dekorowaniu Stanz i Loggi w Pałacu Watykańskim[1][5]. Według przekazu Giorgia Vasariego wraz z Giulio Romanem uchodził za jednego z najbardziej ulubionych uczniów Rafaela, a przydomek il Fattore (zarządca) zawdzięcza właśnie dzięki pełnieniu funkcji asystenta i sekretarza Rafaela[1][3]. Przypisuje mu się autorstwo rysunków do fresków w Stanza dell’Incendio w Pałacu Watykańskim[5]. Prawdopodobnie ze względu na nadmiar pracy oraz rywalizację z Michałem Aniołem Rafael powierzył Penniemu część zleceń na obrazy. Penni pomagał m.in. przy Przemienieniu Pańskim (1516–1520), namalował również kopię Świętej Rodziny z jagnięciem[1][6][7]. Obok Rafaela Penni jest wymieniany jako autor Madonny ze śpiącym Dzieciątkiem i z małym Janem Chrzcicielem[8][9][10]. Według jednej z hipotez Rafael miał przygotować scenę do kompozycji, podczas gdy Penni wykonał pozostałe prace[8].
Penni i Romano pracowali wspólnie nad Chrztem Konstantyna (1520–1524) w Stanza di Costantino w Pałacu Watykańskim[11]. Ich wspólnym dziełem są również freski w kościele Trinità dei Monti w Rzymie[3]. Około 1525 roku Penni namalował Portret młodzieńca. Znajdujący się w zbiorach National Gallery of Ireland w Dublinie obraz jest jedynym dziełem sygnowanym przez malarza[1]. W 1526 roku Penni opuścił Rzym i przeniósł się do Mantui, gdzie wcześniej udał się Giulio Romano. Artyści zakończyli współpracę rok później[4].
Penni pracował również z Perinem del Vaga i Rossą Fiorentino[2].
Jest autorem Świętej Rodziny ze św. Janem Chrzcicielem i św. Katarzyną Aleksandryjską[1]. Obraz ten jak i kopia Świętej Rodziny z jagnięciem znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Dzieło nie jest datowane[1][6].
Ostatnie lata życia Penniego nie są znane[1]. Według wzmianek w źródłach przebywał na wyspie Ischia, a później w Neapolu, gdzie zmarł[1][2].
Jego bracia również zajmowali się malarstwem. Bartolommeo Penni był malarzem na dworze Henryka VIII Tudora, a Luca reprezentował Szkołę z Fontainebleau[4].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Przemienienie Pańskie Rafaela, nad którym pracował również Penni (1516–1520) -
Chrzest Konstantyna (1520–1524) -
Portret młodzieńca (ok. 1525) -
Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem i św. Katarzyną Aleksandryjską (I połowa XVI wieku)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Giovanni Francesco Penni zw. il Fattore „Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem i św. Katarzyną Aleksandryjską” [online], niezlasztuka.net [dostęp 2025-04-12].
- ↑ a b c Girardi 2006 ↓, s. 139.
- ↑ a b c Gianfrancesco Penni [online], nationalgallery.org.uk [dostęp 2025-04-12] (ang.).
- ↑ a b c PENNI, Giovan Francesco [online], wga.hu [dostęp 2025-04-12] (ang.).
- ↑ a b Girardi 2006 ↓, s. 98.
- ↑ a b Św. Rodzina z jagnięciem [online], cyfrowe.mnw.art.pl [dostęp 2025-04-13].
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 123, 143.
- ↑ a b Ristujczina 2020 ↓, s. 267.
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 105.
- ↑ La Vierge au diadème bleu [online], collections.louvre.fr [dostęp 2025-05-02] (fr.).
- ↑ Girardi 2006 ↓, s. 126.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Monica Girardi, KLASYCY SZTUKI. Rafael, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2006, ISBN 978-83-60529-00-3.
- Luba Ristujczina, Rafael Santi, Bielsko-Biała: Dragon, 2020, ISBN 978-83-8172-638-2.