František Benda

František Benda
Franz Benda

František Benda (1756)
Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1709 (data chrztu) Benátky nad Jizerou
Pochodzenie	czeskie
Data i miejsce śmierci	7 marca 1786 Neudorf k. Poczdamu
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka barokowa
Zawód	kompozytor, skrzypek
Multimedia w Wikimedia Commons

František Benda, niem. Franz Benda (ochrz. 22 listopada 1709 w Benátkach nad Jizerou, zm. 7 marca 1786 w Neudorfie k. Poczdamu) – czeski kompozytor i skrzypek.

Syn Jana Jiříego^[1], brat Jiříego Antonína Bendy^[2]. Początkowo terminował u garncarza, następnie został uczniem miejscowego kantora w Benátkach nad Jizerou^[1]. Uczęszczał do szkoły jezuitów w Pradze i był członkiem kościelnego chóru^[1]. Przed 1720 rokiem wyjechał do Drezna, gdzie został członkiem nadwornej kapeli elektora saskiego, a także kontynuował swoją edukację muzyczną u Johanna Joachima Quantza, Johanna Georga Pisendela i Johanna Gottlieba Grauna^[1][2]. W 1723 roku wrócił do Pragi^[1][2]. W 1730 roku wraz z Jiřím Čartem i grupą kompozytorów niemieckich przybył do Polski, gdzie początkowo prawdopodobnie przebywał na dworze starosty sochaczewskiego Fabiana Kazimierza Szaniawskiego, a następnie został członkiem kapeli królewskiej Augusta II Mocnego w Warszawie^[1]. W 1733 roku wyjechał do Drezna, gdzie dokonał konwersji na protestantyzm i został członkiem kapeli nadwornej Augusta III^[1]. W tym samym roku wstąpił na służbę u księcia pruskiego Fryderyka w Ruppinie, a od 1736 roku w Rheinsbergu^[1][2]. Po koronacji królewskiej Fryderyka w 1740 przeniósł się z dworem do Berlina^[1]. Akompaniował monarsze na skrzypcach podczas jego koncertów fletowych^[1][2]. W 1771 roku został mianowany nadwornym kapelmistrzem^[1][2].

Jego synowie Friedrich Wilhelm Heinrich i Karl Hermann Heinrich również zostali muzykami^[2].

Był reprezentantem tzw. szkoły berlińskiej, jego twórczość stanowi etap pośredni między epoką baroku a klasycyzmu^[1]. Skomponował m.in. 18 symfonii, 21 koncertów, 4 sonaty triowe, 22 duety, 157 sonat skrzypcowych, 101 capricciów^[1]. Łączył elementy stylu włoskiego, francuskiego i północnoniemieckiego z elementami muzyki czeskiej^[1]. Symfonie Bendy przeznaczone są zwykle na kwartet smyczkowy i klawesyn, dopiero w późniejszym okresie twórczości kompozytora w składzie pojawiają się również instrumenty dęte^[1].

W 1763 roku napisał swoją autobiografię^[1], która ukazała się drukiem w 1856 roku na łamach „Neue Berliner Musikzeitung”^[2].

• František Benda – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Benda František, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-11-23] .
• František Benda, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30]  (ang.).