Filarete
Data i miejsce urodzenia | 1400 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 1469 | ||
Zawód, zajęcie | rzeźbiarz, architekt, teoretyk sztuki | ||
|
Filarete, właściwie Antonio di Pietro Averlino, Averulino (ur. ok. 1400 we Florencji, zm. ok. 1469 w Rzymie) – włoski rzeźbiarz, architekt, teoretyk sztuki[1].
Zaprojektował on m.in. drzwi z brązu w bazylice św. Piotra w Rzymie, centralną wieżę Castello Sforzesco, Ospedale Maggiore w Mediolanie (ob. siedziba Uniwersytetu Mediolańskiego)[1][2]. Jego dzieła łączą cechy gotyku i wczesnego renesansu[1][3].
Jest autorem Trattato d’architettura (pl. Traktat o architekturze), napisanego w latach 1460–1464[1][4]. Praca nie została wydana drukiem, znana jest dzięki odpisom, które w XVI wieku krążyły po Włoszech i Hiszpanii[4][5]. krążącym Jako pierwszy artysta renesansowy zainteresował się problemami urbanistycznymi[1]. Efektem jego prac stał się projekt miasta idealnego Sforzinda (na cześć Franciszka I Sforzy)[1][2]. Zawód architekta porównywał do lekarza, którą wcześniej stosował Witruwiusz[6]. W swojej pracy Filarete powielił niektóre pomysły Albertiego[5]. Styl pisarski Filarete był niespójny, co skrytykował Giorgio Vasari w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów[7].
Przypisy
- ↑ a b c d e f Filarete, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-31] .
- ↑ a b Paczowski 2013 ↓, s. 49.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 205.
- ↑ a b Puchalska 2014 ↓, s. 122.
- ↑ a b Wyrobisz 1967 ↓, s. 193.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 242.
- ↑ Puchalska 2014 ↓, s. 123.
Bibliografia
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Bohdan Paczowski. Zapis przestrzeni architektonicznej czy zapis jej idei?. „Pretekst”. 4, 2013.
- Iwona Puchalska: Miasto idealne – miasto jako ideał. W: Maria Cieśla-Korytowska, Iwona Puchalska: Olimp – ideał, doskonałość, absolut. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
- Andrzej Wyrobisz. Teoria i praktyka budowy hiszpańskich miast kolonialnych w Ameryce Północnej w XVI—XVÏÏI w.. „Biuletyn Historii Sztuki”. 29.1, 1967.
- ISNI: 0000000108137982
- VIAF: 14845307, 95877350
- ULAN: 500031755
- LCCN: n82019667
- GND: 118533010
- LIBRIS: 97mppqft2rlntld, 64jlfpwq2cwm9zh
- BnF: 12344227b
- SUDOC: 059583185
- SBN: RAVV003206
- NLA: 35491378
- BNE: XX1001922
- NTA: 069127166
- BIBSYS: 90321748
- Open Library: OL1199555A
- PLWABN: 9810691205505606
- NUKAT: n2014171810
- J9U: 987007303037905171
- CANTIC: a10789212