Etnolekt – odmiana językowa (lekt[1]) właściwa dla jakiejś wyodrębnionej grupy etnicznej, postrzegana jako wyznacznik jej tożsamości[2]. W ścisłej klasyfikacji lingwistycznej etnolekt może odpowiadać takim jednostkom, jak: gwara (poddialekt), dialekt, zespół dialektów, język czy też kompleks językowy[2]. Etnolekt można rozumieć jako zbiór bardzo zbliżonych do siebie idiolektów (odmian indywidualnych)[3].
W językoznawstwie polskim termin „etnolekt” znajduje szczególne zastosowanie w przypadkach, gdy dokładne określenie statusu danego bytu językowego (jako dialektu lub odrębnego języka) byłoby kwestią sporną[2][4].
W innym znaczeniu etnolekt to odmiana języka dominującego właściwa dla pewnej grupy etnicznej lub mniejszości, wykazująca wpływy języka pierwotnie używanego przez tę społeczność (substrat językowy)[5][6]. Przykładem tak pojmowanego etnolektu jest odmiana czeskiego używana przez społeczność romską, w której są obecne elementy języka słowackiego oraz języka romskiego[5]. Za etnolekt, a zarazem dialekt społeczny (socjolekt) bywa uważana niestandardowa angielszczyzna afroamerykańska (African-American Vernacular English)[7][8].
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]W szerokim ujęciu etnolektem jest każdy język uważany za odrębny (np. język polski, język francuski), jak i każda odmiana (każdy dialekt) jakiejś grupy[3].
Przykłady etnolektów, których przynależność budzi kontrowersje:
- meglenorumuński
- śląski – zaliczany do dialektów języka polskiego, czasami uważany za odrębny język[9]
- kaszubski – czasem uznawany za dialekt języka polskiego[10][11]
- helleńskie – uznawane za odmiany języka greckiego
- chińskie
- serbski i chorwacki[12]
- macedoński – w Bułgarii uchodzący za odmianę języka bułgarskiego[3][13][14]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Juan Manuel Hernández-Campoy, Sociolinguistic Styles, Chichester: John Wiley & Sons, 2016 (Language in Society), s. 37, ISBN 978-1-118-73773-6 (ang.).
- ↑ a b c Tomasz Wicherkiewicz, Ginące języki, etniczność, tożsamość i polityka, [w:] Nicole Nau i inni red., Języki w niebezpieczeństwie: księga wiedzy, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2016, s. 105–133, DOI: 10.14746/9788394719845, ISBN 978-83-947198-4-5, OCLC 1150696484, patrz s. 105–106.
- ↑ a b c Bronisław Jakubowski, Język czy dialekt?, „Wiedza i Życie”, 4/1999, 1999 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-15].
- ↑ Majewicz 1989 ↓, s. 10.
- ↑ a b Jiří Nekvapil, Marek Nekula, Etnolekt, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
- ↑ Michael Clyne, Lingua Franca and Ethnolects in Europe and Beyond, „Sociolinguistica”, 14 (1), 2000, s. 83–89, DOI: 10.1515/9783110245196.83 (ang.), patrz s. 86.
- ↑ Sophia Huber, African American Vernacular English as a Literary Dialect: A Linguistic Approach, Munchen: Herbert Utz Verlag, 2018 (English and Beyond 6), s. 42, ISBN 978-3-8316-4669-2, OCLC 1158310430 [dostęp 2025-06-25] (ang.).
- ↑ George Yule, The Study of Language, wyd. 6, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 291, DOI: 10.1017/CBO9781316594131, ISBN 978-1-316-60675-9, ISBN 978-1-316-59413-1, ISBN 978-1-107-15299-1, OCLC 1378555412 [dostęp 2025-06-25] (ang.).
- ↑ A. Pustułka, A. Roczniok, R. Adamus, M. Smolorz: Śląski wśród języków świata. Naszemiasto.pl, 2008-06-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-22)].
- ↑ Edward Breza: Ewolucja poglądów na status językowy kaszubszczyzny. NaszeKaszuby.pl, 2005-02-08. [dostęp 2019-04-19].
- ↑ Genzor 2015 ↓, s. 134–135.
- ↑ Anna Kozłowska, Języki świata i problemy ich opisu, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 20.
- ↑ Majewicz 1989 ↓, s. 12–13, 36.
- ↑ Genzor 2015 ↓, s. 145.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 [zarchiwizowane] (pol.).
- Jozef Genzor, Jazyky sveta: história a súčasnosť, Bratislava: Lingea, 2015, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).