Elisabeta Lipă

Elisabeta Lipă

Data i miejsce urodzenia	26 października 1964 Seret
Wzrost	183 cm
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Rumunia Igrzyska olimpijskie złoto Los Angeles 1984 wioślarstwo (dwójka podwójna) złoto Barcelona 1992 wioślarstwo (jedynka) złoto Atlanta 1996 wioślarstwo (ósemka) złoto Sydney 2000 wioślarstwo (ósemka) złoto Ateny 2004 wioślarstwo (ósemka) srebro Seul 1988 wioślarstwo (dwójka podwójna) srebro Barcelona 1992 wioślarstwo (dwójka podwójna) brąz Seul 1988 wioślarstwo (czwórka podwójna) Mistrzostwa świata złoto Bled 1989 jedynka srebro Hazewinkel 1985 dwójka podwójna srebro Nottingham 1986 dwójka podwójna srebro Kopenhaga 1987 dwójka podwójna srebro Bled 1989 dwójka podwójna srebro Wiedeń 1991 jedynka srebro Wiedeń 1991 dwójka podwójna srebro Indianapolis 1994 dwójka bez sternika srebro Mediolan 2003 ósemka brąz Lucerna 1982 czwórka podwójna brąz Duisburg 1983 dwójka podwójna brąz Indianapolis 1994 ósemka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Elisabeta Lipă z domu Oleniuc (ur. 26 października 1964 w Serecie^[1]) – rumuńska wioślarka i urzędniczka państwowa, multimedalistka igrzysk olimpijskich i mistrzostw świata, od 2015 do 2017 minister ds. młodzieży i sportu.

Zawodowo uprawiała wioślarstwo, startując w różnych konkurencjach. W 1981 zdobyła brązowy medal w czwórkach podwójnych na mistrzostwach świata juniorów w Sofii^[2].

Wystąpiła na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles w 1984, gdzie wspólnie z Mărioarą Popescu wywalczyła złoty medal w dwójkach podwójnych. W wyścigu finałowym o 2,38 sekundy Rumunki wyprzedziły osadę Holandii, a o 3,07 sekundy osadę Kanady^[3]. Na rozgrywanych cztery lata później igrzyskach olimpijskich w Seulu dwukrotnie stawała na podium. Najpierw razem z Veronicą Cogeanu zajęła drugie miejsce w dwójkach podwójnych, przegrywając z osadą NRD o 3,88 sekundy^[4]. Następnie wspólnie z Anişoarą Bălan, Anişoarą Mineą i Veronicą Cogeanu zajęła trzecie miejsce w czwórkach podwójnych. Drużyna finiszowała 2,75 sekundy za osadą NRD i 0,34 sekundy za osadą ZSRR^[5]. Dwa medale zdobyła także na igrzyska olimpijskie w Barcelonie w 1992. W jedynkach zwyciężyła, wyprzedzając Belgijkę Annelies Bredael o 1,10 sekundy i Kanadyjkę Silken Laumann o 3,31 sekundy^[6]. Startując razem z Veronicą Cogeanu w dwójkach podwójnych, zajęła drugie miejsce. Rumunki straciły do Niemek 2,47 sekundy, a o 3,69 sekundy wyprzedziły Chinki^[7]. Na rozgrywanych w 1996 igrzyskach olimpijskich w Atlancie osada Rumunii w składzie: Anca Tănase, Veronica Cochela, Liliana Gafencu, Doina Spîrcu, Ioana Olteanu, Elisabeta Lipă, Mărioara Popescu-Ciobanu, Doina Ignat i Elena Georgescu (sternik) zdobyła złoty medal w ósemkach. Rumunki wygrały wyścigi eliminacyjne, a w finale uplasowały się 4,32 sekundy przed Kanadyjkami i 4,71 sekundy przed Białorusinkami^[8]. Na tych samych igrzyskach startowała też w jedynkach, jednak nie awansowała do finału A i ostatecznie zajęła dziewiąte miejsce^[9]. Następnie wystartowała na igrzyskach olimpijskich w Sydney w 2000, razem z Georgetą Damian, Vioricą Susanu, Ioaną Olteanu, Veronicą Cochelą, Marią Magdaleną Dumitrache, Lilianą Gafencu, Doiną Ignat i Eleną Georgescu, zdobywając kolejne złoto w ósemkach. W finale jej drużyna pokonała o 2,95 sekundy Holenderki i o 5,14 sekundy Kanadyjki^[10]. Wspólnie z Veronicą Cochelą zajęła natomiast piąte miejsce w dwójkach podwójnych^[11]. Brała też udział w ósemkach na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004. Rumunia w składzie: Rodica Florea, Viorica Susanu, Aurica Bărăscu, Ioana Papuc, Liliana Gafencu, Elisabeta Lipă, Georgeta Damian-Andrunache, Doina Ignat i Elena Georgescu zdobyła trzeci z rzędu złoty medal olimpijski. Tym razem w finale Rumunki o 1,86 sekundy wyprzedziły Amerykanki i o 2,15 sekundy Holenderki^[12]. Łącznie Elisabeta Lipă wywalczyła osiem medali olimpijskich, w tym pięć złotych, co uczyniło ją najbardziej utytułowanym wioślarzem w historii igrzysk olimpijskich^[1].

Na mistrzostwach świata w Lucernie (1982) zdobyła brąz w czwórkach podwójnych^[13]. Następnie startowała głównie w dwójkach podwójnych, zdobywając srebrne medale na mistrzostwach świata w Hazewinkel (1985), Nottingham (1986), Kopenhadze (1987), Bledzie (1989) i Wiedniu (1991) oraz brąz na mistrzostwach świata w Duisburgu (1983)^[14]. W międzyczasie zdobyła złoto w jedynkach na mistrzostwach świata w Bledzie (1989) oraz srebro w tej konkurencji na mistrzostwach świata w Wiedniu (1991), przegrywając wówczas z Kanadyjką Silken Laumann^[15]. Ponadto w ósemkach zdobyła srebro na mistrzostwach świata w Mediolanie (2003) i brąz na mistrzostwach świata w Indianapolis (1994)^[16] oraz srebro w dwójkach bez sternika na mistrzostwach świata w Indianapolis (1994)^[17].

Wywalczyła łącznie ponad 20 tytułów mistrzowskich w kraju i w zawodach organizowanych na Bałkanach^[18].

W 2000 ukończyła studia nauczycielskie z zakresu wychowania fizycznego na Universitatea din Bacău. Kształciła się również w stołecznej akademii policyjnej. W 2004 uzyskała magisterium z zakresu nauczania wychowania fizycznego i edukacji sportowej na Universitatea Spiru Haret, a w 2008 doktoryzowała się w tej dziedzinie na Universitatea Națională de Educație Fizică și Sport^[18].

Od 2000 była zatrudniona w policji. W 2003 podjęła pracę w ministerstwie spraw wewnętrznych. Była doradcą ministra ds. sportu i zastępcą dyrektora departamentu. W latach 2009–2015 pełniła funkcję prezesa klubu sportowego CS Dinamo Bukareszt oraz rumuńskiej federacji wioślarskiej. Również w 2009 została wiceprezesem Rumuńskiego Komitetu Olimpijskiego^[18]. W listopadzie 2015 w technicznym rządzie, na czele którego stanął Dacian Cioloș, objęła stanowisko ministra ds. młodzieży i sportu^[19]. Urząd ten sprawowała do stycznia 2017.

W 2023 została powołana na dyrektora Krajowej Agencji Sportu^[20]. W 2024 dołączyła do Partii Socjaldemokratycznej^[21]. W tym samym roku z jej ramienia uzyskała mandat posłanki do Izby Deputowanych^[22].

Igrzyska olimpijskie

• złoty medal: dwójka podwójna (1984), jedynka (1992), ósemka (1996, 2000, 2004)
• srebrny medal: dwójka podwójna (1988, 1992)
• brązowy medal: czwórka podwójna (1988)
• 5. miejsce: dwójka podwójna (2000)
• 9. miejsce: jedynka (1996)^[1]

Mistrzostwa świata

• złoty medal: jedynka (1989)
• srebrny medal: dwójka podwójna (1985, 1986, 1987, 1989, 1991), jedynka (1991), dwójka bez sternika (1994), ósemka (2003)
• brązowy medal: czwórka podwójna (1982), dwójka podwójna (1983), ósemka (1994)^[2]

• Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2024)^[23]
• Medal Thomasa Kellera (2008)^[24]

• Elisabeta Oleniuc-Lipă [online], olympedia.org [dostęp 2025-07-17]  (ang.).