Cerkiew Opieki Matki Bożej na Świętej Górze Jawor
sanktuarium | |||||||||||||||||||||
Widok ogólny | |||||||||||||||||||||
Państwo | Polska | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||||
Archieparchia | przemysko-warszawska | ||||||||||||||||||||
Wezwanie | Opieki Matki Bożej | ||||||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne | 29 czerwca/12 lipca, | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Uście Gorlickie | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gorlickiego | |||||||||||||||||||||
49°25′11,2″N 21°10′03,8″E/49,419778 21,167722 | |||||||||||||||||||||
|
Cerkiew Opieki Matki Bożej na Świętej Górze Jawor – drewniana cerkiew, greckokatolickie sanktuarium, zbudowane w 1929 na północnym stoku wzniesienia Jawor, położone we Wysowej-Zdroju. W latach 1969–2017 użytkowana przez prawosławnych.
Świątynia jak i otoczone kultem źródełko jest celem wielu pielgrzymek zarówno z Polski, jak i ze Słowacji. Góra Jawor jest uważana przez wyznawców prawosławia za świętą, w związku z objawieniami maryjnymi, jakie miały tam miejsce w okresie międzywojennym.
Historia sanktuarium
Początki sanktuarium sięgają lat 20. XX w. i wiążą się z objawieniami maryjnymi, których po raz pierwszy doznała w dniu 21 września 1925 jedna z mieszkanek Wysowej. Wieści o powtarzających się objawieniach na polanie pod górą Jawor szybko stały się znane w całej okolicy i przyciągały coraz liczniejsze rzesze pielgrzymów. W związku z tym biskup greckokatolicki z Przemyśla (mimo niechętnego początkowo stanowiska) polecił zbudować w miejscu objawień cerkiew.
Świątynię wzniesiono w 1929. Obiekt zaprojektował nauczyciel Batiuk z Wysowej, natomiast głównym wykonawcą był cieśla Józef Ferenc z Huty Wysowskiej. 14 października tegoż roku (w święto Opieki Matki Bożej) cerkiew została konsekrowana.
W okresie okupacji hitlerowskiej sanktuarium nie było odwiedzane ze względu na bliskość granicy Generalnego Gubernatorstwa i Słowacji, co praktycznie uniemożliwiało dostęp do tego terenu.
Po wojnie, w wyniku wysiedlenia miejscowej ludności łemkowskiej w ramach Akcji „Wisła” (1947), opustoszałą świątynię przejęły Wojska Ochrony Pogranicza. W budynku cerkwi urządzono strażnicę, a wyposażenie wnętrza spalono (udało się uratować tylko jedną ikonę). Od 1956, tj. od rozpoczęcia powrotu Łemków na ojcowiznę, czyniono starania o odzyskanie świątyni, jednak nastąpiło to dopiero w 1969. Cerkiew została odremontowana i na nowo wyposażona, przy wydatnej pomocy Łemków z USA. Świątynia weszła w skład parafii św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju (Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego).
Po wieloletnich sporach sądowych, cerkiew została ostatecznie przyznana grekokatolikom (2017)[1]. Od tego czasu prawosławni celebrują nabożeństwa przy ołtarzu polowym, usytuowanym na pobliskiej działce, będącej własnością Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (planowana jest na jej terenie budowa świątyni prawosławnej)[2].
- Widok od strony prezbiterium
- Tablica na cerkwi upamiętniająca 50-lecie Akcji „Wisła”
- Krzyże pielgrzymie
Architektura cerkwi
Budowla wzniesiona na kamiennej podmurówce, drewniana, o konstrukcji zrębowej, salowa, zamknięta trójbocznie. Od frontu dwukondygnacyjny, przeszklony przedsionek. Z boku nawy zakrystia z oddzielnym wejściem. Dachy cerkwi blaszane (pierwotnie kryte gontem). Świątynia posiada dwie wieżyczki (zwieńczone daszkami namiotowymi z ośmioramiennymi krzyżami) – nad przedsionkiem i nawą. Wnętrze ozdobione polichromią wykonaną po 1969. Ikony w większości współczesne.
Święta
Główne uroczystości w sanktuarium odbywają się:
- w piątą niedzielę po Passze (Wielkanocy) – w trakcie nabożeństwa ma miejsce obrzęd święcenia wody z pobliskiego źródełka, którą następnie wierni zabierają do domów,
- w święto Apostołów Piotra i Pawła (12 lipca, czyli według starego stylu 29 czerwca) – tego dnia wyrusza z Wysowej procesja, której uczestnicy niosą krzyże, wkopywane następnie w sąsiedztwie cerkwi,
- w święto Opieki Matki Bożej (14 października, czyli według starego stylu 1 października).
Zobacz też
- Monaster Opieki Matki Bożej w Wysowej-Zdroju
- Parafia św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdroju
- Święte góry
- Wysowa-Zdrój
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Święta Góra Jawor, Historia objawień na Świętej Górze Jawor
- Sercu bliski Beskid Niski, Sanktuarium na Górze Jawor
- Kościoły drewniane Polska Małopolskie Góra Jawor
- p
- d
- e
|