Butea monosperma
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | bobowce | ||
Rodzina | bobowate | ||
Podrodzina | |||
Rodzaj | barwognia | ||
Gatunek | Butea monosperma | ||
Nazwa systematyczna | |||
Butea monosperma (Lam.) Kuntze Revis. Gen. Pl. 1: 202 (1891)[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
| |||
|
Butea monosperma – gatunek drzewa z rodziny bobowatych. Zasięg gatunku obejmuje subkontynent indyjski, Półwysep Indochiński, Himalaje i południowe Chiny. Rośnie też introdukowany na wyspach Indonezji, na Nowej Gwinei oraz w Queensland[3].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewo, osiągające do 15 m wysokości
- Liście
- Długości 15 cm, pierzaste.
- Kwiaty
- Jaskrawoczerwone, w dużych gronach.
- Owoce
- Strąki długości 15–20 cm.
Zastosowanie
- Drzewo uprawiane jest jako ozdobne, głównie z powodu efektownych, jaskrawo czerwonopomarańczowych kwiatów[5].
- Drewno jest wodoodporne, stosowane jako konstrukcyjne w budowlach zanurzonych w wodzie. Wykorzystywane jest też do wyrobu węgla drzewnego[5].
- Liście stosowane są jako odpowiednik talerzy[5].
- Żywica, nazywana kino bengalskim lub kino butea, pozyskiwana z naciętych pni, ma działanie ściągające[6].
Znaczenie w hinduizmie
- Literatura wedyjska uznaje to drzewo za jadźńawryksza, czyli za jeden z jedenastu gatunków drzew indyjskich, odpowiednich do wyrobu przyrządów stosowanych w trakcie ceremonii ogniowych jadźńa[7].
- Z kwiatów wyrabia się czerwony barwnik wykorzystywany podczas święta holi[5].
- Kwiaty wykorzystywane w rytuałach hinduistycznych, szczególnie podczas święta mahaśiwaratri, zaś drewno podczas ceremonii agnihotry[potrzebny przypis].
- Liście znajdują zastosowania w różnorodnego rodzaju rytuałach hinduistycznych w kulcie domowym[8].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ a b Butea monosperma (Lam.) Kuntze, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-26] .
- ↑ Butea monosperma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 141, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 223-224. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Yajna implements. W: Sannyasi Gyanshruti, Sannyasi Srividyananda: Yajna. A Comperehensive Survey. Wyd. 1. Munger, Bihar, India: Yoga Publications Trust, 2006, s. 114. ISBN 81-86336-47-8. (ang.).
- ↑ Dhak or palas (Butea frondosais), is a medium-sized deciduous tree. Some botanists call it Butea monosperma. [w:] Its leaves are essential for various religious rituals [on-line]. Haryana Flora. [dostęp 2010-07-04]. (ang.).
Bibliografia
- Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening, Macmillan, ISBN 0-333-47494-5.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- EoL: 643039
- Flora of China: 242309402
- Flora of North America: 242309402
- GBIF: 2940416
- identyfikator iNaturalist: 68681
- IPNI: 1150441-2
- ITIS: 506241
- NCBI: 56060
- Plant Finder: 280658
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): ild-30638
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:482566-1
- identyfikator Tropicos: 13057461
- USDA PLANTS: BUMO5
- CoL: 6965S, 9CQ55