Budynek Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego

Budynek Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego

Żyleta

Budynek od strony południowej (2024)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Sosnowiec
Adres	ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec
Typ budynku	kompleks obiektów akademickich
Architekt	Maria Szymańska-Zjawin
Wysokość całkowita	84 m
Kondygnacje	21
Ukończenie budowy	czerwiec 1982
Ważniejsze przebudowy	1999–2001; 2006–2007
Właściciel	Uniwersytet Śląski w Katowicach
Położenie na mapie Sosnowca Budynek WNP UŚ
Położenie na mapie Polski Budynek WNP UŚ
Położenie na mapie województwa śląskiego Budynek WNP UŚ
50°17′56,6″N 19°08′01,7″E/50,299056 19,133806
Multimedia w Wikimedia Commons

Budynek Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego (pot. Żyleta^[1]) – kompleks obiektów akademickich w Sosnowcu, położony przy ulicy Będzińskiej 60, w dzielnicy Pogoń. Jest on główną siedzibą Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w którym mieszczą się dwa z trzech instytutów, a także Muzeum Nauk o Ziemi.

Budynek został oddany do użytku w 1982 roku dla Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. Część dydaktyczna jest najwyższym obiektem w Sosnowcu i jednocześnie najwyższym budynkiem akademickim w Polsce, liczącym 84 m wysokości.

 Zobacz więcej w artykule Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, w sekcji Kalendarium.

Początki budynku przy ulicy Będzińskiej 60 w Sosnowcu sięgają lat 70. XX wieku, kiedy to w 1973 roku w Instytucie Biologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach został założony Zakład Geografii, która stał się zalążkiem powstałego rok później Wydziału Nauk o Ziemi. Pierwszą siedzibą wydziału był budynek Szkoły Górniczej przy ulicy Szkolnej 4 w Sosnowcu^[2]. W 1975 roku Wydział Nauk o Ziemi otrzymał budynek przy ulicy Partyzantów 1, który przeznaczono na potrzeby kierunku geografia, a dwa lata później przy ówczesnej ulicy R. Mielczarskiego (późniejsza ulica Będzińska) oddano do użytku budynek laboratorium^[3].

Jeszcze w połowie lat 70. XX wieku rozpoczęła się budowa wysokościowca przy późniejszej ulicy Będzińskiej według projektu Marii Szymańskiej-Zjawin z Biura Studiów i Projektów Górniczych w Krakowie. Został on oddany do użytku w czerwcu 1982 roku^[4]. Jeszcze w tym samym roku Wydział Nauk o Ziemi został w całości przeniesiony do nowej siedziby^[2]. Była to bardzo duża zmiana dla wydziału – pracownicy naukowi zyskali jednoosobowe pokoje, a także znacznie zwiększyła się przestrzeń badawcza^[5].

W 1994 roku w budynku utworzono Muzeum Ziemi. W 1999 roku wznowiono prace nad pierwszym etapem rozbudowy wydziału na wcześniej wykonanych fundamentach. Po dwóch latach oddano do użytku Zespół Sal Audytoryjnych, a także rozpoczęto realizację Centralnej Międzywydziałowej Auli w ramach drugiego etapu rozbudowy, którą wraz z czytelnią i częścią wystawową Muzeum Ziemi oddano do użytku w 2003 roku. W 2006 roku rozpoczęto prace nad wymianą elewacji budynku dydaktycznego wydziału^[3], które ukończono rok później^[6]. Po przebudowie budynek zyskał jednolitą niebiesko-srebrną kolorystykę współgrającą z niską częścią gmachu wydziału^[4].

1 października 2019 roku z połączenia Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska oraz Wydziału Nauk o Ziemi powstał Wydział Nauk Przyrodniczych z siedzibą przy ulicy Będzińskiej 60^[7].

Budynek Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach położony jest przy ulicy Będzińskiej 60 w Sosnowcu^[6], na terenie dzielnicy Pogoń^[8]. Jest on główną siedzibą wydziału, w którym mieszczą się dwa z trzech instytutów naukowych: Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej oraz Instytut Nauk o Ziemi. Trzeci z instytutów, Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska, siedzibę ma przy ulicy Jagiellońskiej 28 w Katowicach^[7].

Jest to kompleks obiektów akademickich składający się z trzech połączonych ze sobą części: budynku dydaktycznego, budynku zespołu sal audytoryjnych i auli oraz budynku laboratoryjnego^[9]. Część dydaktyczna gmachu to wysokościowiec^[6], będący najwyższym budynkiem w Sosnowcu i jednocześnie najwyższym budynkiem akademickim w Polsce^[5]. Jego wysokość całkowita wynosi 84 m^[1] (bądź 90 m^[6]). Bryłę wysokościowca tworzą trzy smukłe prostopadłościenne segmenty. Od strony północnej i południowej do środkowego trzonu o wysokości 21 kondygnacji przylegają niższe, 19-kondygnacyjne części. Front budynku znajdujący się od strony południowej został pierwotnie zaakcentowany wspornikowo wysuniętą kondygnacją pierwszego piętra oraz masywnym, żelbetowym zadaszeniem wejścia^[4]. Na ostatnich piętrach gmachu Wydziału mieści się stacja meteorologiczna^[10], a na szczycie znajduje się także taras widokowy^[1]. Komunikację wewnątrz budynku zapewniają windy dojeżdżające do 18. piętra (dwa dźwigi osobowe i jeden towarowy)^[11], a także dwie klatki schodowe, w tym jedna ewakuacyjna. Szerokość korytarzy wewnątrz budynku dydaktycznego wynosi 170 cm^[9].

Zespół sal audytoryjnych i auli, a także część laboratoryjna są czterokondygnacyjne^[9].

W budynku WNP działa także Muzeum Nauk o Ziemi. Posiada ono w swoich zbiorach głównie okazy geologiczne prezentowane w przestrzeniach holu parteru budynku oraz pierwszego i drugiego piętra^[12]. Gmach jest także miejscem organizacji giełdy minerałów, której towarzyszą sesje popularnonaukowe^[13]. Ponadto z dachu części dydaktycznej gmachu organizowane są skoki na linie^[14].

Wejście główne do budynku znajduje się od strony ulicy Będzińskiej, w pobliżu makiety dinozaura^[9], a przy ulicy znajduje się przystanek autobusowo-tramwajowy ZTM Pogoń Akademiki^[15].