Buławka obcięta
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | pieczarniaki | ||
Rząd | siatkolistkowce | ||
Rodzina | buławkowate | ||
Rodzaj | buławka | ||
Gatunek | buławka obcięta | ||
Nazwa systematyczna | |||
Clavariadelphus truncatus Donk. Meddn Bot. Mus. Herb. Rijhs Universit. Utrecht. 9: 73 (1933) | |||
|
Buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus Donk) – gatunek grzybów należący do rodziny buławkowatych (Clavariadelphaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavariadelphus, Clavariadelphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też (przez tych samych autorów) jako buławnik obcięty[2]. Synonimy naukowe:
- Clavaria pistillaris var. umbonata Peck 1900
- Clavaria truncata Quél. 1886
- Clavaria truncata Lovejoy 1910
- Clavariadelphus borealis V.L. Wells & Kempton 1968
- Clavariadelphus lovejoyae V.L. Wells & Kempton 1968
- Clavariadelphus truncatus var. atrobrunneus Corner 1950
- Clavariadelphus truncatus var. lovejoyae (V.L. Wells & Kempton) Corner 1970
- Clavariadelphus truncatus Donk 1933 var. truncatus
- Clavariadelphus truncatus var. umbonatus (Peck) Methven 1990
- Craterellus pistillaris Fr. 1838
- Trombetta pistillaris (Fr.) Kuntze 1891[3].
Morfologia
- Owocnik
Wysokość 5–15 cm, grubość u podstawy 1–2 cm, u góry 3–6 cm. Kształt młodych okazów maczugowaty, powierzchnia gładka. U starszych kształt jeszcze silniej maczugowaty, wierzchołek obcięty, płaski lub płytko wklęsły (jak gdyby lejkowaty) i zazwyczaj rozdarty na brzegu, a powierzchnia podłużnie pomarszczona i mózgowato pofałdowana. Barwa młodych owocników żółtoochrowa, z pomarańczowymi, mięsnoczerwonymi odcieniami, u starszych ciemniejsza – pomarańczowa, na koniec fioletowawa[4].
- Hymenofor
Pokrywa całą zewnętrzną powierzchnię owocnika[4].
U młodych owocników włóknisty i białawy, u starszych watowaty i jasnoochrowy. Po przecięciu zmienia barwę na brązowofioletową. Ma słaby zapach i gorzkawy smak[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, bezbarwne, z żółtawymi kroplami, o średnicy 10–13(16) × 5–7(10) µm. Podstawki czasem 2-zarodnikowe[5].
Występowanie
Występuje w Ameryce Północnej, Europie oraz Maroku[6]. W Polsce jest rzadki. Do 2021 r. podano jego 18 stanowisk[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, w 2006 r. miał status E – gatunek wymierający[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Anglii, Niemczech, Słowacji[2]. W Polsce w latach 1995–2004 roku objęty był ochroną częściową, w latach 2004–2014 ochroną ścisłą, a od roku 2014 – ponownie ochroną częściową[7].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych, szczególnie w górskich lasach świerkowych na podłożu wapiennym. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy tworzący symbiozę z drzewami iglastymi[7]. Grzyb niejadalny[5].
Gatunki podobne
Ze względu na charakterystyczny, obcięty wierzchołek jest to gatunek łatwy do odróżnienia. Jedynie młode owocniki można pomylić z buławką pałeczkowatą (Clavariadelphus pistillaris) lub buławką spłaszczoną (Clavariadelphus ligula)[5]. Podobny jest też młody siatkoblaszek maczugowaty (Gomphus clavatus), jednak na zewnętrznej powierzchni ma listewkowaty hymenofor[4].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
- ↑ a b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
- ↑ a b c d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
- ↑ a b c E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10] .
- ↑ a b c d AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
- Catalana: 0164436