Biret
Nie mylić z: biuret. |
Biret (z łaciny birretum, czapeczka[1]) – nakrycie głowy znane już w XIII wieku we Francji, a w Polsce popularne od wieku XV. Przybierało różne formy (beret). Najczęściej jednak niewielkie, kwadratowe i ściśle związane z funkcjami:
- okrągłe nakrycie głowy – oznaka doktorska na wyższych uczelniach;
- część oficjalnego stroju sędziów, prokuratorów i adwokatów;
- nakrycie głowy duchownych Kościoła katolickiego i rzadziej pastorów, może mieć 3 (w Polsce) lub 4 rogi oraz ewentualnie pompon z wełny. Birety były wykonywane z dwóch rodzajów materiałów: jedwabnych i wełnianych. Jedwab przysługiwał w okresie letnim kardynałom i biskupom, zaś prałatom di mantelletta i di mantellone przez cały rok. Birety z materiałów wełnianych noszą zwykli księża i klerycy przez cały rok oraz kardynałowie i biskupi w okresie zimowym; używane kolory:
- czarny – prezbiterzy bez dodatkowych godności, diakoni-celibatariusze oraz obłóczeni klerycy. Wełniane, z czarnym podbiciem. Przepisy nie pozwalały na obszycia w innym kolorze, niż kolor samego biretu.
- czarny z fioletowym pomponem – prezbiterzy posiadający tytuł prałata lub kanonika. Prałaci di mantelletta podbicie mieli w kolorze karmazynowym, zaś prałaci di manttellone w fioletowym.
- czarny z czerwonym pomponem – protonotariusze pierwszych trzech klas.
- fioletowy – biskupi i arcybiskupi także zakonni, prałaci domowi – rzeczywiści Jego Świątobliwości oraz infułaci, administratorzy apostolscy oraz niektórzy niebędący biskupami wyżsi dostojnicy Kurii Rzymskiej, jedwabny lub z sukna, z zielonym podbiciem.
- czerwony – kardynałowie, także zakonni (jakkolwiek kardynałowie należący do katolickich Kościołów wschodnich często zachowują nakrycie głowy własnego Kościoła). Wykonane z jedwabiu falistego albo z sukna, z podbiciem szkarłatnym, zamiast pomponu jest jedwabna pętelka. Biretu otrzymanego na konsystorzu nigdy nie nosili, lecz dla okazania szacunku związanego z jego pochodzeniem, kładli go na zaszczytnym miejscu w swojej antykamerze pomiędzy dwoma świecznikami. Birety kardynałów in pectore spoczywały w prywatnej papieskiej kaplicy pod szklanymi kloszami[2].
- biały – używany w niektórych zakonach posiadających białe habity (papież mimo białej sutanny nie nosi biretu, w zastępstwie może używać camauro)
- w Polskim Narodowym Katolickim Kościele w RP administrator może używać biretu czarnego z niebieskim pomponem
- w Kościele Starokatolickim Mariawitów duchowni używają szarych biretów.
Galeria
- Hiszpański Bonete – Kolekcja Philippi
- Biret – kolekcja Philippi
Zobacz też
Zobacz hasło biret w Wikisłowniku |
- Biretek
- Kolekcja Philippi
Przypisy
Bibliografia
- Anna Drążkowska, Ozdoby i nakrycia głowy na ziemiach polskich od X do końca XVIII wieku, Toruń 2012
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, informacje i literatura w języku niemieckim
- p
- d
- e
Liturgia rzymska Kościoła katolickiego
Obrzędy liturgiczne | |
---|---|
Paramenty liturgiczne |
|
Księgi liturgiczne |
|
Bielizna kielichowa | |
Szaty liturgiczne |
|
Strój chórowy | |
Szaty papieskie | |
Zobacz też |
Encyklopedie internetowe (szata liturgiczna w kościele rzymskokatolickim):
- Britannica: topic/biretta