Ali Këlcyra

Ali Këlcyra
Ilustracja
Ali Këlcyra (1942)
Data i miejsce urodzenia

28 maja 1891
Këlcyrë

Data i miejsce śmierci

24 września 1963
Rzym

Przynależność polityczna

Balli Kombëtar

Ali Këlcyra vel Ali Klissura (ur. 28 maja 1891 w Këlcyrë zm. 24 września 1963 w Rzymie) – albański polityk i prawnik, działacz organizacji Balli Kombëtar.

Życiorys

W 1919 roku uzyskał doktorat z prawa na Uniwersytecie Rzymskim[1].

W 1920 roku wziął udział w Kongresie w Lushnji i dołączył do albańskich sił zbrojnych, gdzie walczył przeciwko włoskim siłom w bitwie o Wlorę[2][1]. Deklarował się jako zwolennik Fana Nolego i zagorzale krytykował politykę Ahmeda Zogu[3][1].

Gdy w grudniu 1924 Fan Noli został pozbawiony funkcji premiera Albanii, Ali Këlcyra wyemigrował do Paryża[3][1][4]. Następnego roku wziął udział w Bukareszcie w spotkaniu Albańczyków przeciwnych władzy Zoga, następnie był jednym z zarządców organizacji Bashkimi Kombëtar, która pracowała nad zbrojnym buntem przeciwko albańskiej władzy[5][4][6]. Został zaocznie skazany na karę śmierci[7][8], jednak w 1935 zezwolono mu na powrót do Albanii[9].

We wrześniu 1935 roku był aresztowany za związek z antyrządowym buntem w Fierze, chociaż nie miał z nim żadnego powiązania[9]. Dzięki wstawiennictwu swojego brata, został zwolniony z więzienia i uzyskał zgodę na opuszczenie Albanii[9].

W 1938 roku został głównym przewodniczącym organizacji Bashkimi Kombëtar, którą kierował z francuskiej miejscowości Grenoble; organizacja była wspierana przez włoskie władze[10][8]. Këlcyra uważał, że interwencja Włoch jest potrzebna do obalenia władzy Zoga oraz pomoc w rozwoju społeczno-gospodarczym Albanii za osadzenie króla Włoch Wiktora Emanuela III na albańskim tronie[10][8]. Ponieważ Włochy zdegradowały Albanię do statusu protektoratu, Këlcyra będąc niezadowolony z włoskiej polityki wobec Albanii, wstąpił do Balli Kombëtar[11][1].

Według komunistycznej historiografii, 15 marca 1943 roku Këlcyra podpisał w Tiranie tajne porozumienie z włoskim generałem porucznikiem Renzo Dalmazzo, na mocy którego postanowiono, że balliści nie będą atakować włoskich wojsk[12]. Mimo to już pod koniec marca tego roku doszło w okolicach Korczy do zaciekłych walk między ballistami a wojskami włoskimi[13].

Ze względu na postępy komunistycznych partyzantów, 21 września 1944 roku wziął udział w spotkaniu antykomunistycznych polityków, na którym planowano utworzenie narodowego rządu kierowanego przez Midhata Frashëriego[14]. Nie udało się to, więc Ali Këlcyra wraz z Midhatem Frashërim, Hasanem Dostim i Vasilem Andonim opuścili w następnym miesiącu Albanię i wyruszyli ze Szkodry statkiem rybackim do kontolowanego przez Aliantow włoskiego miasta Brindisi[15][1]. Këlcyra został uznany przez brytyjskie władze za kolaboranta, za co wraz z Frashërim zostali internowani w Barletcie; zostali uwolnieni 6 września 1945 roku dzięki wstawiennictwu brytyjskich dyplomatów[16][17][18].

Od grudnia 1945 komunistyczna albańska prasa bezpośrednio oskarżała Këlcyrę o przygotowania do włoskiej inwazji na Albanię[19].

Po II wojnie światowej pełnił funkcję sekretarza albańskiej emigracyjnej organizacji Bashkimi Kombëtar[20]. Osiadł w Rzymie, gdzie pracował jako publicysta i był współpracownikiem albańskojęzycznego programu Radia Wolna Europa[21]. W 1953 roku został zarządzającym tej rozgłośni[21].

Zmarł 24 września 1963 w Rzymie, jego prochy znajdują się na cmentarzu znajdującego się obok piramidy Cestiusza[22].

Życie prywatne

Był szwagrem Eqrema Vlory[23].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Elsie 2013 ↓, s. 234.
  2. ↑ Elsie 2010 ↓, s. 227.
  3. ↑ a b Elsie 2010 ↓, s. 227-228.
  4. ↑ a b Pearson 2004 ↓, s. 236.
  5. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 256.
  6. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 322-323.
  7. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 278.
  8. ↑ a b c Elsie 2010 ↓, s. 234.
  9. ↑ a b c Pearson 2004 ↓, s. 373.
  10. ↑ a b Pearson 2004 ↓, s. 412-413.
  11. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 210.
  12. ↑ Pollo i Puto 1981 ↓, s. 234.
  13. ↑ Elsie 2013 ↓, s. 242.
  14. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 389.
  15. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 400.
  16. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 466.
  17. ↑ Elsie 2013 ↓, s. 234-235.
  18. ↑ Fevziu 2016 ↓, s. 100.
  19. ↑ Pearson 2004 ↓, s. 492.
  20. ↑ Ben Andoni: Qazim Mulleti - Antizogisti që u shërbeu fashistëve. revistajava.al, 2012. [dostęp 2014-01-01]. (alb.).
  21. ↑ a b Elsie 2013 ↓, s. 235.
  22. ↑ Fevziu 2016 ↓, s. 27.
  23. ↑ Fevziu 2016 ↓, s. 269.

Bibliografia

  • StefanaqS. Pollo StefanaqS., ArbenA. Puto ArbenA., The history of Albania from its origins to the present day, Londyn, Boston: Routledge & Kegan Paul, 1981, ISBN 0-7100-0365-X .
  • OwenO. Pearson OwenO., Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2004, ISBN 1-84511-013-7 .
  • OwenO. Pearson OwenO., Albania in occupation and war: From fascism to communism, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2006, ISBN 1-84511-014-5 .
  • RobertR. Elsie RobertR., Historical Dictionary of Albania, Lanham, Toronto, Plymouth (Wielka Brytania): The Scarecrow Press, Inc., 2010, ISBN 978-0-8108-6188-6 .
  • RobertR. Elsie RobertR., A biographical dictionary of Albanian history, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2013, ISBN 978-1-78076-431-3 .
  • BlendiB. Fevziu BlendiB., Enver Hoxha: The iron fist of Albania, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2016, ISBN 978-1-78453-485-1 .
  • ISNI: 0000000040670501
  • VIAF: 30675675
  • LCCN: n2009002552
  • GND: 13162573X
  • SUDOC: 167771175
  • Open Library: OL8557698A