Aleja Prymasa Tysiąclecia w Warszawie
| Szczęśliwice, Ochota, Odolany, Czyste, Ulrychów, Młynów, Koło | |||
 Aleja Prymasa Tysiąclecia, widok w kierunku ul. Marcina Kasprzaka | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | Warszawa | ||
| Długość | 4800 m | ||
| Poprzednie nazwy | aleja Rewolucji Październikowej | ||
Położenie na mapie Warszawy  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
 52°14′44,0″N 20°57′27,0″E/52,245556 20,957500 | |||
| |||
| Długość | 4,8 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dzielnice | Ochota, | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zdjęcie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Aleja przy węźle z al. Obrońców Grodna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aleja Prymasa Tysiąclecia – trasa szybkiego ruchu na osi północ-południe przebiegająca w zachodniej części Warszawy.
Opis
W latach 30. XX w., w czasie modernizacji kolejowego węzła warszawskiego, zbudowano tunel pod torami głównymi w ciągu ulicy Józefa Bema, która biegła wzdłuż murów m.in. fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein, zniszczonej przez Niemców w 1944 roku. Po wojnie tunel nie był używany aż do lat 60. XX w.
W związku z koniecznością zbudowania tam szerokiej arterii obwodowej, zaprojektowano trasę przez dawne tereny fabryki Lilpopa, łączącą Ochotę z Wolą i wykorzystującą tunel pod torami, który został też wydłużony pod torami skrętu z obwodnicy w kierunku zachodnim i poszerzony do trzech naw przeznaczonych dla ruchu kołowego i jednej nazwy przeznaczonej dla ruchu pieszego, z których początkowo wykończona została tylko jedna nawa przeznaczona dla ruchu kołowego[1]. Trasę zaprojektowano po zewnętrznej stronie obwodnicy kolejowej, aby nie krzyżowała się z nią, stąd charakterystyczny kształt trasy. Całej projektowanej trasie pomiędzy Alejami Jerozolimskimi a ulicą Powązkowską uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31 stycznia 1969 nadano nazwę aleja Rewolucji Październikowej[2].
5 marca 1973 oddano do użytku odcinek pomiędzy Alejami Jerozolimskimi a ulicą Górczewską, a trasą ruszyła specjalnie uruchomiona linia autobusowa (wówczas 184, po 1979 połączona z linią 167)[3]. W tunelu przy Dworcu Zachodnim przejazd był bardzo wąski – mieściły się tylko 2 autobusy, pozostała przestrzeń pod torami była wypełniona ziemią. Aleja Rewolucji Październikowej wchłonęła wybudowaną w 1963 ulicę Nowo-Bema, którą od grudnia 1963 kursowały tramwaje linii 11 i 34. U zbiegu alei i Wolskiej znajdowała się pętla tramwajowa.
W 1990, w związku z budową kolejnego odcinka alei, ekshumowano szczątki 2566 pochowanych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach żołnierzy niemieckich, którzy m.in. zmarli w warszawskich szpitalach z ran odniesionych na froncie wschodnim i podczas walk w powstaniu warszawskim, i przeniesiono je na cmentarz wojenny w pobliżu wsi Joachimów-Mogiły[4][5]. 30 czerwca tego roku zawieszono ruch tramwajowy w związku z przygotowaniami do budowy estakad[6]. Prace rozpoczęły się w drugiej połowie 1990, ale po kilkudziesięciu miesiącach je przerwano. Przez kilka lat jako pomniki budowy zostały słupy estakady przyszłej trasy nad ulicami Kasprzaka i Wolską oraz prawie gotowy wiadukt nad ulicą Górczewską. Za ul. Górczewską w stronę Powązek trasa była planowana, ale praktycznie budowy na tym odcinku nie prowadzono.
Planowano także połączenie arterii z ulicą Zygmunta Krasińskiego[7][8].
W 1997 wznowiono prace nad budową alei Prymasa Tysiąclecia, poszerzono i udrożniono tunel przy Dworcu Zachodnim (obecnie dostępne są 3 pasy w każdym kierunku), a w listopadzie 2000 oddano trasę do użytku.
Po stronie Ochoty część dawnej ulicy Bema na osi tunelu (obecnie al. Bohaterów Września) również pozostała na uboczu, gdyż przedłużenie trasy skierowano w ulicę Bitwy Warszawskiej 1920 r. (d. Wery Kostrzewy).
Aleja w latach 2000[9]–2013[10] na odcinku od ulicy Kasprzaka do ronda Zesłańców Syberyjskich była częścią miejskiego odcinka drogi krajowej nr 2 i trasy europejskiej E30. Obecnie na całej długości stanowi fragment drogi krajowej nr 7 i trasy europejskiej E77.
Nazwa
- 1959−1963 – Nowoprojektowana (odcinek ulica M. Kasprzaka – ulica Wolska)
- 1963−1969 – Nowo-Bema (zmiana nazwy ulicy)
- 1969[2]−1990[11] – aleja Rewolucji Październikowej (od 1973 odcinek Aleje Jerozolimskie – ulica Górczewska i ulica Czorsztyńska – Lasek na Kole)
- od 1990 aleja Prymasa Tysiąclecia; nazwa upamiętnia kardynała Stefana Wyszyńskiego zwanego Prymasem Tysiąclecia[12].
Ważniejsze obiekty
- Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia
- Lasek na Kole
- Linia kolejowa nr 509
- Park im. Edwarda Szymańskiego
- Park Moczydło
- Powązki Wojskowe
- Przystanek kolejowy Warszawa Wola
- Relikty fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein
- Rondo Tybetu
- Rondo Zesłańców Syberyjskich
- Zakład Energetyki Trakcyjnej i Torów Tramwajów Warszawskich
Uwagi
Przypisy
- ↑ Zagadkowy tunel. Warszawska identyfikacja, 2018-01-16. [dostęp 2023-11-07]. (pol.).
- ↑ a b Uchwała nr 119 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31 stycznia 1969 r. w sprawie nadania nazw ulicom. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 6, poz. 32, s. 1-3, 1969-06-20.
- ↑ Trasbus, portal komunikacji miejskiej w Warszawie, linia 184
- ↑ Tadeusz Sobieraj: Orły Niepodległości. Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie w setną rocznicę jego powstania (1912–2012). Ząbki: Apostolicum, 2012, s. 3. ISBN 978-83-7031-808-6.
- ↑ Wojciech Königsberg: Hans Schmalz "Panienka": zboczeniec, morderca, kat Warszawy. Zginął w błyskawicznej i mało znanej akcji Armii Krajowej. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. wyborcza.pl, 5 marca 2018. [dostęp 2021-05-06].
- ↑ jw. linia 11
- ↑ Plan miasta Warszawa, wyd. jedenaste, Warszawa/Wrocław: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1984 .
- ↑ Warszawa: atlas aglomeracji 1:20 000. Wyd. pierwsze. Warszawa: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1996. ISBN 83-7000-086-X.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2000 r. w sprawie ustalenia przebiegu dróg krajowych w Warszawie (Dz.U. z 2000 r. nr 56, poz. 675)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 27 września 2013 r. w sprawie pozbawienia dróg kategorii dróg krajowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1153)
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 393. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 987. ISBN 83-01-08836-2.
