„Bibuła” – Tajna Drukarnia Józefa i Marii Piłsudskich

„Bibuła” – Tajna Drukarnia Józefa i Marii Piłsudskich

Oddział Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
kamienica przy ul. Wschodniej 19 w Łodzi – siedziba oddziału (2012)
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	Wschodnia 19 91-417 Łódź
Data założenia	11 listopada 2024
Kierownik	Anna Łagodzińska-Pietras (p.o)
Położenie na mapie Łodzi Bibuła
Położenie na mapie Polski Bibuła
Położenie na mapie województwa łódzkiego Bibuła
51°46′38,2″N 19°27′25,8″E/51,777278 19,457167
Strona internetowa

„Bibuła” – Tajna Drukarnia Józefa i Marii Piłsudskich – Oddział Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, mieszczący się w kamienicy przy ul. Wschodniej 19 w Łodzi, w miejscu dawnej drukarni „Robotnika”^[1].

Nazwa muzeum „Bibuła” pochodzi od potocznego określenia używanego do opisania podziemnych wydawnictw^[2].

Przy ulicy Wschodniej 19 w lokalu nr 4^[3] mieszkali przez pewien czas późniejszy marszałek Polski Józef Piłsudski z żoną Marią Piłsudską, ukrywając się pod przybranym nazwiskiem Dąbrowscy^[4]. Małżonkowie przeprowadzili się do Łodzi, gdzie Piłsudski, podający się za prawnika^[3], prowadził wraz z zecerem Kazimierzem Rożnowskim oraz Aleksandrem Malinowskim^[5], umieszczoną na I piętrze tajną drukarnię „Robotnika”. Maszynę drukarską zwykle umieszczano na parterze, aby uniknąć rozchodzenia się dźwięku pracy maszyny po budynku^[3]. Wyposażenie tajnej drukarni stanowiła angielska maszyna drukarska Model-Press o wadze ok. 115 kg (ok. 7 pudów), zaprojektowana do druku niskonakładowego, np. zaproszeń, wizytówek i niewielkich ogłoszeń^[3]. Na początku 1900 nasiliły się aresztowania i rewizje w domach osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną^[3]. Około 3:00^[6] w nocy z 21 na 22 lutego 1900, po zdekonspirowaniu wydawnictwa, Piłsudski wraz z żoną Marią został aresztowany^[3]. Przyczyną dekonspiracji był jednorazowy zakup większej ilości papieru u jednego dostawcy^[6].

11 listopada 1938 roku, w mieszkaniu wynajmowanym wcześniej przez Piłsudskich, władze miasta Łodzi otworzyły Muzeum Pamiątek po Pierwszym Marszałku i Wodzu Narodu Józefie Piłsudskim. Na potrzeby realizacji muzeum zrekonstruowano układ pomieszczeń i wyposażenie gabinetu, a także zakupiono maszynę, tożsamą z używanymi w dawnych drukarniach PPS. Obiekt funkcjonował do wybuchu II wojny światowej. Po wojnie mieszkanie służyło celom komunalnym. W 1981 roku w ścianę budynku wmurowano tablicę pamiątkową poświęcona Józefowi Piłsudskiemu, która następnie przez lata stanowiła miejsce składania kwiatów^[2].

W 2024 po generalnym remoncie kamienicy zrealizowanym przez właściciela nieruchomości – dewelopera Uniqum, lokal dawnej drukarni wykupiło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 11 listopada 2024^[7] w dawnym mieszkaniu Piłsudskich otwarto oddział Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku o nazwie „Bibuła” – Tajna Drukarnia Józefa i Marii Piłsudskich. W obiekcie zorganizowano wystawę „Walka Słowem”^[2], w ramach której prezentowany jest: dawny salon, gabinet, sypialnia, zabytkowa maszyna drukarska oraz eksponaty związane z działalnością konspiracyjną Józefa i Marii Piłsudskich^[7]. Muzeum obejmuje klasyczną ekspozycję muzealną, połączoną z możliwością zwiedzania przy pomocy rozszerzonej rzeczywistości udostępnianej przy pomocy tabletu^[2].