Zetelverdeling

Politieke verkiezingen Onderdeel van politiek
Verkiezingen
Zeteltoewijzing:
Kiessysteem Zetelverdeling Zetel-stemverhouding Kiesdrempel
Geografische eenheden:
Kieskring Stemdistrict Vereffeningszetels Overhangmandaat
Coalitievormen:
Regeringscoalitie Blokpolitiek Minderheidsregering
Portaal   Politiek

Binnen een democratie, waar besluiten genomen worden namens de bevolking door vertegenwoordigers in een parlementair orgaan, moet na de stemming het resultaat omgezet worden in zetels. Dit wordt zetelverdeling genoemd. Er bestaat een veelheid aan methodes om dit te doen. Elke methode levert een ander resultaat op wat ook weer invloed heeft op de zetel-stemverhouding.

In vele landen, zoals ook Nederland en België volgt de zetelverdeling primair de percentages van de uitgebrachte stemmen. Via een restzetelprocedure worden de restzetel(-s) toegewezen. In landen met een districtenstelsel wordt er doorgaans gebruik gemaakt van vereffeningszetels om overhangmandaten te voorkomen.

De zetelverdeling kan geschieden via een aantal methodes:

• de Methode-Hare-Niemeyer
• de Methode-Sainte-Laguë
• de Methode-D'Hondt
• de Methode-Imperiali
• de Methode-Condorcet

De tabel toont de zetelverdeling in de Tweede Kamer op basis van de verkiezingsuitslag van 2023, berekend met drie verschillende methodes. Elke methode verdeelt de zetels op een andere manier, waarbij de verhouding tussen het aantal stemmen en de toegekende zetels kan variëren.

1. Volle zetels: Eerst wordt per partij het aantal 'volle' zetels berekend, oftewel het aantal zetels dat direct overeenkomt met een volledig aantal kiesdeler aan stemmen.
2. Restzetelverdeling: Vervolgens worden de restzetels verdeeld. Hierbij ontstaan verschillen tussen de methodes:
   • D'Hondt-methode (grootste gemiddelden): Bij deze methode wordt de volgende zetel steeds toegekend aan de partij met het grootste gemiddelde aantal stemmen per zetel. Hierdoor krijgen grotere partijen relatief vaker een restzetel, wat resulteert in een nadeel voor kleinere partijen.
   • Sainte-Laguë-methode (aangepaste grootste gemiddelden): Ook deze methode werkt op basis van grootste gemiddelden, maar gebruikt een aangepaste formule die een betere zetel-stemverhouding kent dan D'Hondt. Hierdoor ontstaat een eerlijkere verdeling van restzetels, maar grotere partijen blijven nog steeds enigszins bevoordeeld.
   • Hare-Niemeyer-methode (grootste overschotten): Bij deze methode worden de restzetels toegekend aan de partijen met het grootste overschot aan stemmen na de toekenning van de volle zetels. Deze methode zorgt voor de meest evenredige zetel-stemverhouding, waarbij restzetels verdeeld worden zonder voorkeur voor partijgrootte.

• Evenredige vertegenwoordiging
• Kieskring
• Kiesrechtgeografie

• Zetelverdeling Nederlandse parlement - zetelverdeling.nl