Schepen van Woerden

Het opgegraven achterschip van de Woerden 7, tentoongesteld in Parkeergarage Castellum.
Locatiekaart met alle gevonden Romeinse schepen in Woerden. In blauw de loop van de Rijn in de Romeinse tijd.

De schepen van Woerden zijn een aantal archeologische vondsten van houten vaartuigen in de Nederlandse stad Woerden.

Woerden is voor archeologen tezamen met De Meern en Zwammerdam een van de belangrijkste plaatsen in Noordwest-Europa voor vondsten van schepen uit de Romeinse tijd onder andere omdat de rivier de Rijn en haar zijarmen er destijds doorheen stroomden en het Romeinse fort Laurium er was gelegen. De draslanden (wetlands) hebben daarbij voor een gunstige natuurlijke conservering gezorgd van de vergankelijke materialen, zoals hout, waarvan de schepen gemaakt zijn.

De teruggevonden vaartuigen hebben ieder een nummering gekregen, voorafgegaan door de naam van deze stad als vindplaats.

Woerden 1

De Woerden 1 betreft een Romeins graanschip dat in 1978 werd gevonden aan de Groenendaal. Vermoedelijk was het schip 25 meter lang en 3.65 meter breed. Aan boord werd een lading graan uit Zuid-België aangetroffen. Met jaarringonderzoek op het eikenhouten schip is vastgesteld dat het hout dateert uit 169 na Chr.

Woerden 2/6

De Woerden 2/6 is een in 1988 aan de Oranjestraat voor het eerst aangetroffen Romeins vrachtschip van 3,10 meter breed en vermoedelijk 20 meter lang. Vanwege bodemverontreiniging uit de voormalige gasfabriek is het niet uitgebreid onderzocht. In 1998 werd aan de andere kant van de weg ook een deel van een schip gevonden dat eerst de Woerden 6 werd genoemd, uit later onderzoek bleek dat Woerden 2 en Woerden 6 twee delen van hetzelfde schip waren.

Woerden 3

Bij de Woerden 2/6 werd in hetzelfde jaar de Woerden 3 gevonden. Het bleek te gaan om een Romeinse boomstamkano met verhoogde boordgangen die mogelijk 12 meter lang was.

Woerden 4

In 1576 werden bij de aanleg van het Holle Bolwerk op de noordoosthoek van de stad (tegenwoordig Oude Algemene Begraafplaats Hogewal) de resten van een schip gevonden. De dijkgraaf van Groot-Waterschap van Woerden mr. Jan Meulman heeft de vondst in 1823 beschreven. De Leidse hoogleraar archeologie C.J.C. Reuvens vermoedde dat het vaartuig uit de Romeinse tijd stamde.[1][2] Er zijn geen resten bewaard gebleven, de vondst staat nu bekend als Woerden 4.

Woerden 5

Aan de Oranjestraat werd in 1988 tevens een grotendeels vergane kleine boomstamkano ontdekt die uit de Romeinse tijd komt. Mogelijk heeft de Woerden 5 als visbun gediend.

Woerden 7

Plaquettes omtrent de Woerden 7 die zijn aangebracht in de bestrating ter hoogte van het voormalige castellum Laurium.

Tijdens opgravingen in 2003 werd het Romeinse vrachtschip Woerden 7 gevonden voorafgaand aan de bouw van een parkeergarage. Het bleek te gaan om een rivierplatbodem die gereconstrueerd 4.30 m breed en vermoedelijk bijna 30 meter lang was. Het ervoor gebruikte hout was afkomstig uit Duitsland en Nederland en dateert uit de winter van 162/163 n.Chr. Bijzonder aan het schip was dat het zowel gezeild als geroeid kon worden en dat aan boord meerdere leren schoenen werden aangetroffen. Het schip wordt sinds 2011 tentoongesteld in het Drive-In Museum in Woerden (parkeergarage Castellum).

Woerden 8

De Woerden 7 bevatte een los spant dat niet bij dit schip behoorde en zodoende als nieuw schip, de Woerden 8, wordt gezien.

Zie ook

  • Website over het Romeinse vrachtschip Woerden 7, de overige schepen en Romeins Woerden

Bronnen

  • E. Blom, Y. Vorst en W.K. Vos, De ‘Woerden 7’: Een Romeinse platbodem. Opgravingsverslag van het Romeinse schip gevonden op de Nieuwe Markt te Woerden, in: E. Blom en W.K. Vos (red.) (2008), Woerden - Hoochwoert. De opgravingen 2002-2004 in het Romeinse castellum Laurium, de vicus en van het schip de ‘Woerden 7’, ADC ArcheoProjecten, Amersfoort/ Hazenberg Archeologie, Leiden, blz. 349-401 (ADC Rapport 910, ISBN 978-90-5874-955-0)
  • RGZM, List of Ships and their Numbers as used in NAVIS I
Mediabestanden
Zie de categorie Ancient Roman boats of Woerden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Overzicht archeologisch onderzoek Woerden. Gearchiveerd op 23-3-2019. Geraadpleegd op 23-3-2019.
  2. ↑ Reuvens, 1823, Antiquiteiten, Een Oudheidkundig Tijdschrift, Vol 2, blz 253
    Volgens vriendelijke mededeeling van den Heer Mr. J. MEULMAN, Dijkgraaf in het Waterschap van Woerden, is er, in 1576, bij Woerden, aan de Oost Noord Oostzijde der stad, bij het opwerpen van een nieuw bolwerk, het holle bolwerk genaamd, op het plan der toenmalige vesting, een vóóronder en een vóórsteven van een aanzienlijk groot schip gevonden. Dit schip zat zeer diep, en wel op eene plaats, waar men kegel-aarde en zand vindt, welke hoedanigheid van eene voortloopende streekgronds tusschen Utrecht en Woerden doet gissen dat de Utrechtsche Rijn-arm oudtijds die rigting gevolgd hebbe. Veelligt, gist dan ook de Heer MEULMAN, zal het schip in dien storm vergaan zijn, welke de rivier van bedding heeft doen veranderen, of bij Katwijk geſtopt heeft. In het voor onder was nog eenig vaatwerk, welk kenmerken droeg van hooge oudheid: en vermits men op het stadhuis te Woerden een paar handmolensteenen bewaart, welke, denkelijk te regt, voor Romeinsche gehouden worden, en welke in 1702 ter Zuid Westzijde van de stad gevonden zijn, zoo is de gissing, dat het schip Romeinsch geweest zij, niet geheel onmogelijk. Wij zullen zoo straks andere voorbeelden van bewaring van Romeinsche vaartuigen aanvoeren. In allen geval vleijen wij ons met de vervulling van de bebelofte van den Heer MEULMAN, om zoo mogelijk nadere berigten daaromtrent te leveren.