Choelo (gemeente)

Choelo
ხულოს მუნიციპალიტეტი

Gemeente in Georgië
Locatie in Georgië
Geografie
Autonome Republiek	Adzjarië
Hoofdplaats	Choelo
Oppervlakte	710 km² [1]
Hoogste punt	2728 m
Coördinaten	41° 39' NB, 42° 19' OL
Bevolking
Inwoners (2024)	28.250 [2] (39,8 inw./km²)
Etniciteit (2014)	Georgisch (99,0%) Turks (0,6%)
Religie (2014)	Islam (94,6%) Orthodox (4,1%)
Bestuur
Burgemeester	Vachtang Beridze (2021-)
Overige informatie
Tijdzone	UTC+4
Website	Officiële website
Choelo in Adzjarië
Foto's
Uitzicht over Choelo naar Shavsjetigebergte
Portaal    Georgië

Choelo (Georgisch: ხულოს მუნიციპალიტეტი, Choelos moenitsipaliteti) is een gemeente in het zuidwesten van Georgië met 28.250 inwoners (2024), gelegen in de autonome republiek Adzjarië. Het bestuurlijke centrum is Choelo, een zogeheten nederzetting met stedelijk karakter (daba), dat minder dan 900 inwoners heeft. De gemeente heeft een oppervlakte van 710 km² en kent naast het centrum Choelo 78 dorpen.

De naam "Choelo" is een verbastering van de oude naam "Choela", die tot 1940 gebruikt werd, wat handelshuis betekent. Dit refereert aan de handelsroute die hier in de Middeleeuwen liep, die Samtsche-Dzjavacheti verbond met de kust van de Zwarte Zee en Adzjarië via de Goderdzipas. In 1924 werd het gebied rond het plaatsje Choelo een aparte bestuurlijke eenheid (Mazra, later een district). In 1952 werd Sjoeachevi van het district afgesplitst, en kreeg Cheolo de huidige grenzen in 1965.^[3]

In april 1929, onder het Sovjet-regime, kwamen de islamitische dorpsbewoners van het bergachtige Adzjarië in opstand tegen de verplichte collectivisatie en religieuze vervolging. De Sovjet-troepen werden ingeroepen en de opstand werd snel neergeslagen. Duizenden Adzjaren werden uit de republiek gedeporteerd, ook al had Adzjarië een unieke op religie gebaseerde autonomie binnen de Sovjet-Unie.^[4]

Choelo grenst in het westen aan de gemeente Sjoeachevi, in het noorden aan Tsjochataoeri in de regio Goeria, in het oosten aan Adigeni in de regio Samtsche-Dzjavacheti en in het zuidoosten aan Turkije. De gemeente wordt omsloten door subgebergten van de Kleine Kaukasus met een hoogte van 2500-3000 meter boven zeeniveau, namelijk het Meschetigebergte in het noorden, het Arsianigebergte in het oosten en het Sjavsjetigebergte in het zuiden.^[5]

Het hoogste punt in de gemeente is een top zonder naam van 2728 meter hoog, vlakbij de berg Kentsjaoeli (Kanli) op de Turkse grens. De Goderdzipas van 2027 meter boven zeeniveau is een oude handelspassage door het Arsianigebergte naar Samtsche-Dzjavacheti, en is nu onderdeel van de belangrijke nationale weg Sh1 tussen Batoemi en Achaltsiche. De belangrijkste rivier van Adzjarië, de Adjaristskali (letterlijk "rivier van Adzjarië"), heeft in Choelo zijn oorsprong en wordt gevoed vanuit de omliggende bergen. De rivier stroomt westelijk naar de Zwarte Zee bij Batoemi.

Begin 2024 telde de gemeente Choelo 28.250 inwoners,^[2] een stijging van 21% ten opzichte van de volkstelling van 2014, een uitzondering voor het platteland van Adzjarië. Het gemeentelijke centrum Choelo kent langjarig een geleidelijke daling van inwoners.

De bevolking van de gemeente bestaat volgens de volkstelling van 2014 bijna geheel uit islamitische Georgiërs (Adzjaren (94,6%). De Georgische orthodox-christelijke gemeenschap is 4% groot, terwijl de overige inwoners geen religie hadden opgegeven. De gemeente bestaat vrijwel geheel uit etnisch Georgiërs. De enige etnische minderheid van betekenis zijn Turken (0,6%), geconcentreerd in twee dorpen. Verder zijn er geen vermeldenswaardige aantallen etnische minderheden.

Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Choelo
	1939	1959	1970	1979	1989	2002[6]	2014	2020	2024
Gemeente Choelo	-	28.159	34.282	38.782	39.388	33.430	23.327	26.258	28.250
Choelo	883	809	1.170	825	1.131	1.142	1.007	939	862
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[7][8] Noot:[6]

De gemeente Choelo is administratief onderverdeeld in 12 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 78 dorpen (სოფელი, sopeli) en één 'nederzetting met stedelijk karakter' (დაბა, daba), het bestuurlijk centrum Choelo.^[1]

De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Choelo is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar middels een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 24 leden: acht leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel en 16 worden via een proportionele lijststem gekozen.^[10] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 13 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Vachtang Beridze van de Georgische Droom partij met 54,3% van de stemmen tot burgemeester gekozen. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (46,4%) gevolgd door de Verenigde Nationale Beweging (35,0%), Voor Georgië (6,4%), Lelo voor Georgië (4,1%) en de alliantie tussen oppositiepartijen Derde Kracht (3,2%). Andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet. Zeven districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom gegaan, en eentje naar Voor Georgië.^[11][12]

De door bergen omgeven gemeente kent enkele bezienswaardigheden:^[15]

• Schaltakerk uit de 13e eeuw.
• Moskee in Begleti. Houten moskee die in de 19e eeuw herbouwd werd nadat een brand de oorspronkelijke 17e eeuwse moskee vernietigde. Volledig beschilderd van binnen.^[16] De Satsichoeri-moskee in het gelijknamige dorp is een houten moskee uit de 19e eeuw.
• Ruïnes van fort Chichani uit de 10e-13e eeuw diep in het Arsianigebergte tegen de Turkse grens.
• Groene Meer (Mtsvane Tba), een paar kilometer ten noorden van de Goderdzipas.
• Choelo - Tago kabelbaan, gebouwd in de jaren 1980, die met 1,7 kilometer de op één na langste vrije overspanning in Europa heeft.^[17]

De belangrijkste doorgaande weg door de gemeente is de nationale route Sh1, een belangrijke interregionale route tussen Batoemi, de binnenlanden van Adzjarië en de stad Achaltsiche in Samtsche-Dzjavacheti, via de 2027 meter hoge Goderdzi-pas in het oosten van de gemeente. De weg volgt de kloof van de Adjaristskali. In de late Sovjet periode was deze weg onderdeel van de A306 Sovjet hoofdroute.

• (en) Website gemeente Choelo

Zie de categorie Khulo Municipality van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.