Willy Brandt
Willy Brandt | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Irudi gehiago | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1990eko abenduaren 20a - 1992ko urriaren 8a Hautetsia: 1990 German federal election (en)
1987ko otsailaren 18a - 1990eko abenduaren 20a Hautetsia: 1987 West German federal election (en)
1983ko martxoaren 29a - 1987ko otsailaren 18a Hautetsia: 1983 West German federal election (en)
1980ko azaroaren 4a - 1983ko martxoaren 29a Hautetsia: 1980 West German federal election (en)
1979ko uztailaren 17a - 1983ko martxoaren 1a Barrutia: list of results of European elections in Germany (en) Hautetsia: 1979ko Europako Parlamenturako hauteskundea
1976ko abenduaren 14a - 1980ko azaroaren 4a Hautetsia: 1976 West German federal election (en)
1972ko abenduaren 13a - 1976ko abenduaren 13a Hautetsia: 1972 West German federal election (en)
1969ko urriaren 22a - 1974ko maiatzaren 7a ← Kurt Georg Kiesinger - Helmut Schmidt →
1969ko urriaren 20a - 1972ko irailaren 22a Hautetsia: 1969ko Mendebaldeko Alemaniako hauteskunde orokorrak
1966ko abenduaren 1a - 1969ko urriaren 20a ← Gerhard Schröder - Walter Scheel →
1966ko abenduaren 1a - 1969ko urriaren 20a ← Hans-Christoph Seebohm - Walter Scheel →
1964ko otsailaren 16a - 1987ko ekainaren 14a ← Erich Ollenhauer - Hans-Jochen Vogel →
1961eko urriaren 17a - 1961eko abenduaren 27a - Hans Wellmann → Hautetsia: 1961 West German federal election (en)
1957ko azaroaren 1a - 1958ko urriaren 31 ← Kurt Sieveking (en) - Wilhelm Kaisen (en) →
1957ko urriaren 3a - 1966ko abenduaren 1a ← Otto Suhr - Heinrich Albertz (en) →
1955 - 1957 ← Otto Suhr - Kurt Landsberg (en) →
1953ko urriaren 6a - 1957ko urriaren 6a Hautetsia: 1953 West German federal election (en)
1951ko urtarrilaren 11 - 1971
1949ko irailaren 7a - 1953ko irailaren 7a Hautetsia: 1949 West German federal election (en) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bizitza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotzako izen-deiturak | Herbert Ernst Karl Frahm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotza | Sankt Lorenz (en) , 1913ko abenduaren 18a | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Herrialdea | Alemaniar Inperioa (1913ko abenduaren 18a - 1938ko irailaren 5a) baliorik ez (1938ko irailaren 5a - 1940ko abuztua) Norvegia (1940ko abuztua - 1948ko irailaren 24a) Mendebaldeko Alemania (1948ko irailaren 24a - 1992ko urriaren 8a) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lehen hizkuntza | alemana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heriotza | Unkel, 1992ko urriaren 8a (78 urte) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hobiratze lekua | Waldfriedhof Zehlendorf (en) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heriotza modua | berezko heriotza: ondesteko minbizia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Familia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ama | Martha Frahm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ezkontidea(k) | Anna Carlotta Thorkildsen (1941 - 1948) Rut Brandt (1948 - 1980) Brigitte Seebacher (1983 - 1992ko urriaren 8a) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hezkuntza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heziketa | Osloko Unibertsitatea | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hizkuntzak | alemana norvegiera suediera | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | kazetaria, politikaria, saiakeragilea, autobiografialaria eta Alemaniako kantzilerra | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lantokia(k) | Bonn Estrasburgo Brusela eta Berlin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enplegatzailea(k) | Berlin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kidetza | Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Izengoitia(k) | Gunnar Gaasland | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zerbitzu militarra | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Adar militarra | Nazioarteko Brigadak | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parte hartutako gatazkak | Gerra Hotza | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Erlijioa | Eliza Ebanjelikoa Alemaniana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alderdi politikoa | Socialist Workers' Party of Germany (en) Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Herbert Karl Frahm (Lübeck, 1913ko abenduaren 18a - Unkel, 1992ko urriaren 8a), Willy Brandt ezizenaz ezagunagoa, alemaniar politikari sozialdemokrata izan zen. 1969 eta 1974 artean Alemaniako Errepublika Federaleko laugarren kantzilerra izan zen[1], SPD eta FDPk osatutako koalizio-gobernuaren buru. Aurretik atzerri ministro eta kantzilerorde kargua izan zuen Kiesingerren kabinetean, 1966tik 1969ra bitarteko lehen koalizio handian (alemania federaleko bi partidu nagusiek, CDUk eta SPDk, osatutako gobernua). 1966ko abenduaren 1ean gobernu federalean sartu zen arte, Mendebaldeko Berlingo alkate izan zen 1957ko urriaren 3tik.
Hirugarren Reichean jazarpen politikoa jasan eta Willy Brandt ezizena hautatu zuen.
1930ean Alderdi Sozialistaren gazte mugimenduan sartu zen. 1931n Alemaniako Alderdi Sozialdemokratatik bota zuten eta Langileen Alderdi Sozialistan (SAP) sartu zen. Espainiako Gerra Zibilean alderdia ordezkatu zuen. Naziek Alemanian boterea lortu zutenean, Norvegiara ihes egin zuen; han, bertakotu eta kazetari moduan lan egin zuen. Bigarren Mundu Gerran Suediara ihes egin behar izan zuen. Gerraren ostean, Alemaniara itzuli, herritartasuna berreskuratu eta SPDn sartu zen[2].
1957an Mendebaldeko Berlingo alkate hautatu zutenez, 1961 Berlingo harresiaren eraikitzearen aurka egin zuen. 1964an SPDren presidente hautatua, 1966an kantzelariorde izan zen. Kantziler hautatua, Ostpolitika bultzatu zuen, Ekialdeko Alemania, Polonia eta Sobietar Batasunarekin harremanak hobetzea bultzatzen zuena. Nahiz eta Mendebaldeko Alemanian politika hori gustatu ez, 1971n Bakearen Nobel Saria eman zioten.
1974an Günter Guillaume bere lankide gertua Stasiren laguntzailea zela jakin zutenean dimititu zuen.
SPD eta PSOEren arteko erlazioa
Willy Brandten gidaritzapean zegoen SPD 70. hamarkadan, eta alderdi honen laguntza berebizikoa izan zen Espainiako sistema bipartidistaren sorreran[3].
1977ko ekaineko diktadura osteko Espainiako lehen hauteskundeetan botoen %29,32 lortu zituen PSOEk. Brandten Alemaniako SPDren laguntzarik gabe, 1974ean ia existitzen ez zen PSOEri ezinezkoa izango zitzaion emaitza horiek lortzea[4].
SPDren helburu nagusia iraultza-arriskua baretzea zen, eta horretarako Espainiako Alderdi Komunista ahuldu zuten, alternatiba sozialdemokrata indartuz. Antzeko estrategia erabili zuten bai Grezian eta baita Portugalen ere[5].
Willy Brandt kale-izendegian
- Alemaniako Kantzilertza Federala Willy Brandt 1 kalean dago, Berlinen. Bertan dago Txillidaren Berlin eskultura monumentala[6].
- Frankfurteko Willy Brandt plazan dago Ottmar Hörl artista alemaniarraren euroaren eskultura ezaguna. Eskultura hau 2022ko uztailan salgai jarri zuten, pairatutako bandalismo ekintzek eskulturaren mantenu kostuak igo baitzituen[7]. 2027ra arte behintzat leku berean jarraituko du, finantza munduko Caiz Development GmbH startupak hartu baitu eskultura mantentzeko kostuen ardura[8].
- Alemaniako Alderdi Sozialdemokratak Willy-Brandt-Haus izenekoan du egoitza, Berlingo Kreuzberg auzoan[9]
- Berlin-Branderburgoko aireportuaren izena Willy Brandt da[10].
Bitxikeriak
- 2003ko "Boterearen itzalpean" telesailean[11] Willy Brandten seme Matthias Brandtek aitaren dimisioa eragin zuen Günter Guillaume espioiaren rola bete zuen[12]. 1974an, Alemaniako kantziler Willy Brandtek dimisioa eman zuen, eta hori egin aurreko 12 egunak jaso zituen telesailak. Guillaumek Brandten aholkulari jardun zuen urte luzeetan, Ekialdeko Alemaniari informazio sekretua ematen ziola jakin arte. Auziaren erantzukizun osoa Billy Brandtek hartu zuen, eta kargua utzi.
- Willy Brandti egotzitako aipamena: «Zerbait saldu behar badizut, zure hizkuntza baliatuko dut. Erosten baldin badut, dann müssen Sie Deutsch sprechen. (alemanieraz hitz egin behar duzu)[13]"
- Euskal preso politikoen senitartekoek gutun bat idatzi zioten Willy Brandti 1976an, Internazional Sozialistaren buru zenez, presoak askatzeko eskatuz[14].
Lanak
- 1960 Mein Weg nach Berlin.
- 1966 Draußen. Schriften während der Emigration. ISBN 3-8012-1094-4
- 1968 Friedenspolitik in Europa
- 1976 Begegnungen und Einsichten 1960-1975 ISBN 3-455-08979-8
- 1982 Links und frei. Mein Weg 1930-1950
- 1986 Der organisierte Wahnsinn
- 1989 Erinnerungen ISBN 3-549-07353-4
Erreferentziak
- ↑ Helga Grebing, Willy Brandt. Der andere Deutsche. (ISBN 978-3-7705-4710-4)
- ↑ Barbara Marshall, Willy Brandt, A Political Biography (ISBN 0-312-16438-6)
- ↑ Muñoz, Antonio. (2012). El amigo alemán (Ensayo y Biografía). RBA ISBN 978-8490062852..
- ↑ 'El amigo alemán' y la vocación bipartidista del PSOE. .
- ↑ Sudupe, Pako. (2021). SPD eta PSOE Espainiako trantsizioan. .
- ↑ Deutscher Bundestag - Bundeskanzleramt - Willy-Brandt-Straße 1. .
- ↑ Egizala, Lide. (2022). Salgai jarri dute Frankfurteko euroaren eskultura ezaguna. Berria.
- ↑ (Alemanez) Das Frankfurter Euro-Symbol bleibt im Bankenviertel. .
- ↑ (Alemanez) .
- ↑ (Ingelesez) Airport Berlin Brandenburg "Willy Brandt". .
- ↑ (Alemanez) Im Schatten der Macht. .
- ↑ «Willy Brandt kantziler ohiaren semeak aitaren dimisioa eragin zuen espioiaren rola jokatuko du» Euskaldunon Egunkaria (Andoain) 2002ko uztailaren 10a: 37..
- ↑ (Ingelesez) Corrections and clarifications. The Guardian.
- ↑ «Familiares de presos vascos entregan una carta a Willy Brandt» El País 1976ko abenduaren 7a.
Kanpo estekak
- Datuak: Q2514
- Multimedia: Willy Brandt / Q2514